Karteljager wordt eerste Nederlandstalige diaken in 30 jaar

De Nederlandstalige katholieke kerk in Brussel heeft wat te vieren. Dirk Van Erps wordt begin december gewijd als diaken. Die wijding is de eerste van een Brusselse Vlaming sinds meer dan dertig jaar.

Van een carrièreswitch gesproken. Dirk Van Erps is vandaag topambtenaar bij de Europese Commissie. “Ik ben een kartel­jager,” vertelt hij in zijn appartement in Etterbeek. “Dat heeft niets met drugs te maken, hoor, ik onderzoek ongeoorloofde prijsafspraken door internationale bedrijven in de EU. Stel dat de ene bedrijfsleider tegen een andere zegt: 'Ik ben van plan om mijn prijzen met 5 procent te verhogen, wat jij?' Dan gaat die al in de fout. Dat is in strijd met het Europese concurrentierecht en we kunnen hier hoge boetes voor opleggen. Zaak is natuurlijk om dit soort prijsafspraken te bewijzen. Kort gezegd, wij zijn een beetje de politie van het kapitalistische systeem, dat drijft op concurrentie.”

In 2017 schroefde Van Erps zijn Europese carrière wat terug om een opleiding te volgen als diaken. Als alles goed gaat, wordt hij op 4 december in de Sint-Romboutskathedraal in Mechelen gewijd. Het is dertig jaar geleden dat de Nederlandstalige katholieke kerk in Brussel dat nog mocht meemaken.

Diakens zijn er al zolang de katholieke kerk bestaat. De apostels zochten mensen die hielpen in het sociaal werk. Het permanente diaconaat raakte in de vergetelheid, maar het Tweede Vaticaans Concilie haalde dat kerkelijke ambt van onder het stof.

Diakens zijn geen priesters, ze mogen maar twee van de zeven sacramenten toedienen: een huwelijk sluiten en een doopsel toedienen. Een eucharistieviering leiden mogen ze dan weer niet, maar ze mogen wel preken. En ze mogen ook gehuwd zijn, in tegenstelling tot een priester.

Voor Van Erps is de stap naar een kerkelijke functie heel logisch. “Toen ik twaalf was, vroeg het PMS (het huidige CLB, red.) me wat ik later wilde worden. Boer, priester of advocaat, antwoordde ik. Op mijn achttiende kreeg ik die vraag opnieuw. Ik bleef bij priester of advocaat. Maar ik besefte dat ik wel een vrouw wou en een gezin, dus koos ik ervoor om rechten te studeren, en nadien Europees recht, om op die manier van de wereld een betere plaats te maken. Ik ben altijd naar de mis blijven gaan, heb nooit een geloofscrisis gekend, en ben altijd actief geweest in de lokale parochie.”

Van Erps maakt een mooie carrière in de Europese Commissie. “Het was een droom die uitkwam. Mijn vader was er al ambtenaar, als drukker, en hij hoopte dat een van zijn kinderen er als universitair aan de slag zou kunnen. Wat mij dus lukte.”

Tot in februari 2017 het licht uitging. “Ik had zoveel stress. Ik barstte in tranen uit na een vergadering. Ik dacht: dit is niet normaal. Twee dagen later heb ik gevraagd om mij te ontlasten van mijn managementfunctie. Dat was daar nog niet vaak gebeurd, maar er is heel goed op gereageerd. Ik kon adviseur worden van de adjunct-directeur-­generaal en blijven doen waar ik goed in ben: karteljagen. Vandaag zou je kunnen zeggen dat het mijn genade is geweest. In september 2017 ging ik naar het seminarie om er een opleiding te volgen als diaken.”

Strijd voor het licht

Van Erps zal na zijn wijding halftijds voor de Europese Commissie blijven werken. Toch rijst de vraag hoe hij beide jobs kan verzoenen. Het harde wereldse leven, met gehaaide bedrijven die alleen uit zijn op winst en het spirituele leven, waar de goedheid van de mens vooropstaat. “Ik zie geen contradictie,” zegt Van Erps. “Ik werk professioneel aan een betere wereld. Zoals onze commissaris Margrethe Vestager altijd zegt: fair competition. Ik sta aan de goeie kant, en ik strijd voor het licht, als je het in Bijbelse termen wil uitdrukken.”

Diaken kan je worden als je getrouwd bent, maar als Van Erps weduwnaar zou worden, mag hij niet meer hertrouwen. Over het celibaat geeft Van Erps, die er zelf een drempel in zag om priester te worden, een genuanceerd antwoord. “Er zijn priesters die gelukkig zijn in het celibaat, maar het zou geen verplichting mogen zijn. Dat is ook het standpunt van de Belgische kerk, al moet de paus hierover de knoop nog doorhakken.”

En dan is er de crisis in de kerk. In de grootstad meer nog dan elders, is er een leegloop van de Nederlandstalige parochies. Van Erps ziet dat ook. “Corona heeft ons heel veel pijn gedaan. Veel oudere mensen zijn gestorven, en velen komen niet langer. Ze hebben de televisiemis ontdekt en kijken thuis. Om toch een toekomstkrachtige gemeenschap met jongeren en ouderen met het 'volle aanbod' van catechese, diaconie en liturgie te kunnen aanbieden, fuseren we pastorale eenheden. Ze bestrijken een steeds groter gebied. Zo is er geen mis meer in Etterbeek. Dat was niet makkelijk, maar op een bepaald moment is er in de parochie niet langer de kritische massa.”

Zodra Van Erps diaken is gewijd zal hij als vrijwilliger werken. Op termijn zou hij aalmoezenier worden in de nieuwe gevangenis van Haren. “Dat ligt in het verlengde van mijn stage in Leuven Centraal. Die gevangenis huisvest 'zware' delinquenten, die vaak een lange veroordeling hebben gekregen voor levens- en zedendelicten. Ja, dat is soms heavy. Er is veel ellende. Ik probeer dat niet mee naar huis te nemen en vooral te luisteren. Als het echt te moeilijk is, praat ik erover met een andere aalmoezenier.”