Laptopia: VRT en RTBF

Elke week scant Michaël Bellon met zijn laptop een plek in Brussel die tot de verbeelding spreekt, en geeft hij aan wat er eventueel nog aan kan verbeteren. Deze week: VRT en RTBF.

DINSDAG 4 OKTOBER, 21 UUR

In de huiskamers is primetime nog maar net verstreken, maar hier is het al een tijdje hartstikke doods en donker. Het komt misschien als een schok voor de beste kijkers thuis, maar er bestaat hoegenaamd geen verband tussen de felle schijnwereld op hun scherm en de schaarsverlichte site waar die wordt gefabriceerd. Als Dante een Brusselaar was geweest, had hij zijn voorgeborchte aan de Reyerslaan gesitueerd.

De buitenste cirkel van het labyrint waarin alleen ingewijden de weg naar camera’s en autocue kunnen vinden, bestaat uit een klein verkeerspark met rode lichten en slagbomen die nog een laatste gelegenheid bieden om rechtsomkeer te maken. Wil je toch langs de wapperende vlaggen met het logo van de treurbuisrepubliek het ministaatje in, dan moet je voorbij de paviljoentjes waar de beveiliging zit. Het gaat om gedateerde modellen die doen denken aan een desolate grensovergang in het oosten van Europa aan het einde van de jaren tachtig. Onvermijdelijk doemen beelden op van Geert van Istendael of Tuur Van Wallendael, die in een lichtgrijs colbertje verslag doen van een of andere mondiale catastrofe. Onvriendelijk is de security niet, maar Safety First zit toch duidelijk op een andere zender, want deze beambten nemen hun taak ernstig. Zonder geldige papieren en toestemming van een onzichtbare hogere hand kom je er niet in. Een groepje oudere dames dat net uit de grote gebouwen is ontsnapt en snel zijn toevlucht neemt tot het busje dat op hen staat te wachten, lijkt eerder opgelucht dan uitgelaten.

Op een wegwijzer heeft een bevoegde instantie in 1998 het woord BRT overplakt door VRT. Een aantal bomen slaagt erin zich in de eeuwige schaduw te handhaven. Wellicht hebben ze ooit deelgenomen aan het beruchte toelatingsexamen van de BRT, dat alleen betrouwbare sujetten toegang verleende tot het bastion. Tegen het omroepgebouw zijn koterijen, portalen, hokjes aangebouwd. Hier en daar brandt zelfs het licht, en laat het schaduwspel achter de ramen de aanwezigheid vermoeden van oude decorstukken en lang vergeten medewerkers die de naamsverandering van BRT naar VRT zelfs nog niet hebben meegekregen.
Tweeduizendvierhonderd mensen werken hier, en het is duidelijk dat die niet allemaal nodig zijn om een achttal zenders draaiende te houden. Er gebeuren hier behalve het verzinnen en het framen van onze omwereld dus nog allerlei andere zaken die wij niet mogen weten. Als Kafka een Brusselaar was geweest, dan heette Het Slot misschien Het Omroepgebouw.

Of De Toren natuurlijk. We kennen die versteende atoompaddestoel van de totalitaire informatiestaat van vergezichten, maar het kleinemensenperspectief op het ongenaakbare betonnen icoon is bepaald huiveringwekkend. Afgelijnd door ledverlichting die refereert aan de felle kleuren van het voormalige testbeeld, straalt de ufo behalve signalen ook heel wat gezag uit. Toch is het de vraag of het behoud van de VRT-toren zal kunnen compenseren voor de gevolgen van de geplande afbraak van het Reyerscomplex. Met de monoliet zal ook het monopolie verder afbrokkelen. Tegen het moment dat het hermetische omroepgebouw vervangen zal zijn door een transparant uitzendkantoor, zijn velen misschien al vergeten wat televisie ook al weer was. Dan is het niet meer de minister van Media, maar die van Cultuur die haar zal conserveren met de inkrimpende subsidies voor oude theatervormen zoals opera en poppentheater.