Laptopia: Zuidstation

De ‘Midi’ in ‘Bruxelles Midi’ werd in het verleden zo vaak door reizigers verkeerdelijk vertaald als ‘midden’, ‘Mitte’ of ‘middle’, dat de Gare du Midi uiteindelijk ook het ‘centrale’ station van de stad is geworden. Samen met deze zelfvervullende vergissing heeft Infrabel ervoor gezorgd dat het Zuidstation de afgelopen decennia is uitgegroeid tot het grootste knooppunt van openbaar vervoer in Brussel.

Het werd opgespoten tot het soort volslanke verkeershub met stationsmall waar het begin van de eenentwintigste eeuw nood aan schijnt te hebben. Niet méér, maar zeker ook niet minder dan dat. Van de strakke soberheid die het echte Brussel Centraal kenmerkt is hier geen sprake. Anderzijds stelt ook de kwestie of dit station of mooi of lelijk is zich niet. Het Zuidstation staat in het teken van functionaliteit. Het doel heiligt de Midi.

Wat opvalt als je er een tijdje vertoeft, is dat Brussel Zuid die functie van distributiecentrum voor personen en goederen op een geraffineerde wijze vervult. Werkelijk alles is er voorhanden en werkelijk alles gaat er ook effectief van de hand. De keuze tussen de sporen 1 tot en met 22 wordt gelukkig nog voor de passagiers gemaakt, maar voor de rest kan de eerste de beste Reizende Oom Roel zijn menu in het grote stationsbuffet à la carte samenstellen. Vanuit het Zuidstation kan hij naar Brussel-Congres, maar evengoed naar Namen of Basel. Hij kan er bij de schoenmaker de hoge hakken van zijn pumps laten restaureren, maar evengoed sportschoenen kopen in de speciaalzaak. Hij kan er als nietsvermoedende toerist om twaalf uur ‘s middags een Duvel bestellen, maar evengoed een in chocolade gegoten flesje Duvel inslaan om thuis als souvenir te slijten. Hij kan kiezen voor een huurauto van Avis of van Budgetcar, Hertz, Europcar of Sixt. Reikt zijn vertrouwen in de NMBS niet ver genoeg, dan zijn er nog altijd de Thalys, Eurostar of ICE.

En de slotsom is dat elk van die opties op een gegeven moment ook daadwerkelijk wordt gehonoreerd door één van de duizenden mensen die hier per dag passeren. Je kan dus beweren dat ons kapitalistische systeem nu eenmaal gestoeld is op het creëren van valse behoeften, waar datzelfde systeem vervolgens tegen betaling aan voldoet. Je kan je aan dit supermarktstation ergeren zoals aan het overaanbod yoghurtvariëteiten in het grootwarenhuis. Maar je kan je ook verwonderen over het feit dat elk van die yoghurtpotjes altijd wel door iemand om zijn specifieke eigenschappen wordt geprezen. Voor wie dat feest van diversiteit zou willen vieren, is het Zuidstation de geschikte kerk. Tel je al wat er hier zoal doorheen een mens gaat, bij alles waar die mens vervolgens zelf doorheen gaat, dan kom je aan een oneindig aantal combinaties. De ondoorgrondelijke wegen van zowel het vervoersnet als het verteringstelsel zijn nergens fijnmaziger uitgewerkt. Verkeers- en darmtransit halen hier het hoogst mogelijke gecombineerd debiet.

Op die manier is Bruxelles Midi een verzinnebeelding van hoe elke mens uiteindelijk toch letterlijk en figuurlijk zijn eigen weg gaat. Hoezo de hedendaagse mens zit in hetzelfde schuitje aan de eenheidsworst? Vijftig jaar terug dronken we in het Zuidstation allemaal een pint, nu hebben we een plattegrond nodig om een Snickers met amandelen of het extra dikke nummer van Cupcake Magazine te vinden. De man op weg naar Ottignies heeft totaal andere zaken op zijn boodschappenlijstje staan dan de vrouw op weg naar Londen, en niemand wijst hen om hun eigengereidheid terecht. In het Zuidstation wordt het uiteenlopen juist gestimuleerd en gefaciliteerd.

De NMBS heeft zelfs iemand in dienst om de mensen alle kanten op te sturen. Het is het meisje dat in het midden van de stationsgang aan de ticketautomaten staat. Ik ken haar nog van een vorig bezoek, toen ze me er zeer attent op wees dat ik het goedkoopst in Gent kon geraken met een of ander shoppingticket. Ze laat neofieten zelf met de ticketautomaten experimenteren, maar staat klaar om in te grijpen als dat fout dreigt te lopen. Ze dringt je niets op dat je niet nodig hebt, maar stelt je vrijblijvend de betere optie voor, probleemloos switchend tussen het Aalsters en het Kantonees. Zij dirigeert als een Queen Bee temidden van de karrende darren de verkeersstromen, en stuurt als de daarvoor gedecoreerde verkeersagent op het drukste kruispunt van Palermo iedereen op de snelste en goedkoopst mogelijke manier naar de beste van zijn werelden.