Metrolijn 5 aflevering 1 - Het Rad: 'De solidariteit is hier groot'

'B ij mijn vader zat het fietsen in zijn bloed. Hij richtte de zaak in 1938 op. Het duurde niet lang vooraleer ik ook gebeten werd door de fietsmicrobe. Ik heb zelfs nog gekoerst - kermiskoersen, maar toch." Jean is gelukkig in Anderlecht. De fietsenmaker woont al heel zijn leven in de wijk Het Rad. Een gesprek met de burgemeister van de Klaverstraat over solidariteit en het veranderde straatbeeld. "Er is hier nog veel ambiance. In deze straat kent iedereen elkaar."

Achturenstraat, de Mensenrechtenstraat, de Solidariteitstraat of de Emancipatiestraat zijn stuk voor stuk vernoemd naar de sociale strijdpunten van de oorspronkelijke bewoners van Het Rad: de arbeidersklasse. Jean knikt. "Jaren geleden reed aan Het Rad den boerentram vanuit Vlaanderen de stad binnen. Op die tram zaten vooral arbeiders en die zat vaak overvol. Zo vol dat de arbeiders buiten de wagons hingen. Sommigen van hen moesten zelfs een plaatsje zoeken op het dak."

Folterrad
Jean vertelt mij dat Het Rad in Anderlecht een van de eerste tuinwijken van Brussel was. Ze werd in de jaren 1920 gebouwd. Tuinwijken boden de fabriekarbeiders zowel de voordelen van het platteland aan als die van het leven in de stad. "Een groene omgeving waar contact met de mensen centraal stond. Er waren veel gemeenschappelijke ruimtes en de huizen werden verbonden door de vele steegjes. En toch is de stad zeer dichtbij." De naam van de wijk is ontleend aan het folterrad dat er vroeger stond.

Solidariteit
Ondertussen zijn de fabrieksarbeiders verdwenen en is er een interessante sociale mix ontstaan van nieuwkomers, oude Belgen, jonge gezinnen, huurders en eigenaars. "In de straat wonen zowel Belgen als Marokkanen en Spanjaarden. Bijna de hele wereld in één straat," lacht Jean. De fabrieksarbeiders mogen dan wel verdwenen zijn, hun ideologie is nog steeds aanwezig. "Het Rad heeft nog steeds een levendig sociaal leven. Er is nog veel ambiance hier. In deze straat kent iedereen elkaar," gaat Jean verder. "De solidariteit tussen de buren is groot. Is er iemand die hulp nodig heeft bij zijn verhuis, dan staan er altijd buren paraat. Ik word zelfs de burgemeister van de straat genoemd. Als er een probleem is, komen ze bij mij. Ze zeggen dat ik het allemaal veel beter kan expliqueren."

Veranderd straatbeeld
Het straatbeeld is wel erg veranderd. "Het Rad was vroeger een mooie groene wijk, maar het landschap is met de jaren erg veranderd. De groene weien hebben plaatsgemaakt voor buildings, spoorwegen en snelwegen. In de zomer stond ik om zes uur 's morgens op om met mijn kameraden buiten te kunnen spelen. We zwommen in de Zenne of speelden coureur. Nu zie ik hier zelden kinderen buiten. Ze zitten allemaal achter de computer of voor de televisie."

Ook meer en meer buurtwinkels verdwijnen. Door de komst van de grote magazijnen hebben al heel wat kleine zelfstandigen hun deuren moeten sluiten. "Een paar jaar geleden waren er hier nog drie fietsenwinkels. Nu blijf ik als enige over. Hetzelfde geldt voor de cafés, bakkers en beenhouwers. De kleine zelfstandige heeft grote concurrentie gekregen."

Jean zelf denkt nog lang niet aan stoppen. "Binnen één jaar mag ik op pensioen, maar ik ga nog even verder doen. Ik woon al heel mijn leven in Het Rad, in dit huis. Ik hou van mijn fietsenwinkel en van de wijk. Alles is vlot bereikbaar: te voet, met de fiets of met de metro. Ik heb geen auto nodig", zegt hij. "En er is ook nog een goed burencontact. En mijn buren, dat zijn mensen uit alle windstreken."

Een zomerreis van Erasmus tot Herrmann-Debroux
Metrolijn 5 doorsnijdt Brussel van west naar oost, en heeft precies 28 haltes nodig voor zijn tocht door een bonte mengeling wijken en buurten. Tussen september en december 2013 krijgt elke halte een eigen krant, gemaakt door een ploeg enthousiaste gelegenheidsjournalisten. Studenten en medewerkers van de HUBrussel en Luca namen de metro naar een hun onbekende 'Brusselaar'. Deze inspirerende ontmoetingen resulteerden in 100 unieke portretten. Studenten van ISFC gaven het geheel mee vorm. Om metrolijn 5 verder in de bloemetjes te zetten zijn bij een aantal stations leuke activiteiten gepland. Cactus & Co gidst al wie wil gratis met de fiets langs het metrolijn 5 parcours en directe omgeving, met uitstapjes naar de plekjes die in de interviews aan bod komen. De fietstocht staat ook uitgestippeld op een handige kaart in de krant. En er wordt gewerkt aan een app voor smartphone-gebruikers. Meer info via: facebook.com/metro5be