Metrolijn 5, aflevering 4 - Centraal Station: 'Wat betreft cultuur is Brussel een droom'

Het appartement van Marie Ange staat vol open kasten, gevuld met pigmenten, borstels en potloden. Hier en daar hangt een van haar kunstwerken tegen de muur. De houten vloer en de grote tekentafels maken helemaal duidelijk dat ik in een atelier ben beland.

Marie Ange woont al twintig jaar in Brussel. Haar atelier bevindt zich in de Wolvengracht, in het hart van de hoofdstad. Drie maanden geleden heeft ze van haar atelier ook haar woonplaats gemaakt. Het is voor haar een zeer bewuste keuze om in het centrum te wonen, dicht bij het openbaar vervoer. Ze rijdt niet met de auto, maar kiest voor de metro of haar plooifiets. "De combinatie metro en fiets is ideaal in Brussel."

Marie Ange houdt van de hoofdstad. De mix van verschillende mensen, het openbaar vervoer, de leuke winkels, de cultuur. "De bibliotheek van de Munt gaat weer open, de Leopoldstraat is heraangelegd, ik kan te voet naar het Filmmuseum. Dat is toch schitterend? Op het vlak van cultuur is Brussel een droom."

Geen plaats voor gewone mens?
Haar buurt heeft ze de laatste jaren enorm zien veranderen. "Twintig jaar geleden was Brussel dood, maar de stad is opnieuw beginnen te leven." Enerzijds vindt Marie Ange het een goede zaak dat de stad opnieuw investeert in het centrum. Krotten worden neergehaald, sommige straten zijn autovrij gemaakt, de infrastructuur verbetert. Toch wordt ze ook geconfronteerd met de keerzijde van de medaille. In haar buurt worden enkel nog luxewoningen gebouwd. Grote kantoorgebouwen en luxehotels rijzen als paddenstoelen uit de grond.

"Blijkbaar is er voor de gewone mens geen plaats meer. En dat is spijtig, want we moeten samenleven met alle lagen van de bevolking. Het is juist die mix die het interessant maakt." Het zijn vooral Eurocraten die door de nieuwe luxewoningen aangetrokken worden, de gewone Brusselaars verdwijnen uit de Wolvengracht en de rest van het stadscentrum. Voor Marie Ange is het duidelijk: er moeten meer sociale woningen komen. Het contrast tussen de luxe van het centrum en de situatie in de metro van Brussel is opvallend. Marie Ange werkt overdag in haar atelier in Brussel, maar geeft ook avondlessen in Gent. Daardoor komt ze vaak in het Centraal Station. De vele mensen die de warmte van het station opzoeken omdat ze geen dak boven het hoofd hebben, het grijpt Marie Ange enorm aan.

Emile Verhaeren als inspiratie
De kunstenares twijfelde dan ook geen moment toen ze werd uitgenodigd door het Provinciaal museum Emile Verhaeren. Verhaeren schreef in de negentiende eeuw gedichten over de sociale ongelijkheid, de verstedelijking en de kwalijke gevolgen van de Industriële Revolutie. Volgens Marie Ange zijn de gedichten nog steeds actueel. "De situatie is eigenlijk niet veel veranderd. Verhaeren was voor op zijn tijd." Marie Ange besloot de mensen die alleen de metro als hun thuis kennen te fotograferen. "Ik probeerde ze voor een witte achtergrond te plaatsen, en dan begon ik ze te portretteren. Die mensen hebben een zeer laag zelfbeeld omdat ze op straat leven. Ik heb discussies gehad met mensen die zich niet wilden laten fotograferen. Dat vind ik ook normaal." Uit de foto's heeft ze een selectie gemaakt van zes portretten: drie mannen en drie vrouwen. Die heeft ze op haar eigen specifieke manier bewerkt.

De portretten worden uit hun context gehaald, in lagen uiteengerafeld en vervaagd. Met een naaimachine bewerkt ze de beelden. Dat proces levert intrigerende, donkere kunstwerken op, die een mystieke sfeer uitademen. Een sfeer die past bij de onderwerpen waar Marie Ange rond werkt. De kunstenares zoekt naar mensen die de samenleving het liefst verborgen houdt. Eerder werkte ze al met psychiatrische patiënten, voor haar volgende project zal ze gevangenen portretteren. Haar kunstwerken zijn dan ook niet vrolijk te noemen, eerder duister en rauw. "Ik weet dat het beklemmend is. Ik toon een aspect van onze samenleving dat altijd verborgen wordt. Ik vind het mijn taak om dit te blijven doen."