Metrolijn 5, aflevering 6 - Schuman: 'Niet gedefinieerd door mijn keppel'

Rabbi Rosenblum is directeur van de EU Jewish Building. "Je vergelijkt het misschien nog het best met een bedrijvencentrum, maar dan voor Joods-Europese organisaties. We zorgen dat ze hier allemaal onder één dak kunnen zitten, vlakbij de Europese instellingen." Een muur in de hal hangt vol affiches van Joodse ngo's, de Europees-Joodse studentenvereniging en de European Jewish Press, The Rabbinical Center of Europe... Een uitvalsbasis voor lobbyisten, dus? "Neen, zeker niet exclusief. In veel gevallen gaat het voornamelijk om het creëren van een intern Europees netwerk, eerder dan om belangengroepen die hun aandachtspunten op de drempel van de Europese instellingen in deze buurt willen leggen."

Michael Rosenblum gelooft in de meerwaarde van zulk intern overleg. "Ook in wat misschien op het eerste zicht plaatselijke kwesties lijken. Een kleine lokale gemeenschap in het oosten van Frankrijk kan misschien iets leren uit de ogenschijnlijk even 'lokale' ervaringen van een andere gemeenschap ergens in het Verenigd Koninkrijk." Het gebouw huisvest ook de Europese synagoge Ohel Eliezer. "Het is zeker niet de 'Great European Synagogue' of iets van die aard. We hebben hier een kleine lokale gemeenschap, maar een minstens even belangrijk aspect voor ons is dat we ook gericht zijn op wie bijvoorbeeld om professionele redenen in Brussel is en hier de Shabbat wil vieren."

Of hij zelf ook aan lobbying doet, vraag ik. "Neen, zeker niet in de traditionele betekenis die men onder dat woord verstaat. Maar ik draag wel mijn overtuiging uit," lacht de rabbi. "Men ziet, of meent te zien, waar ik voor sta. En net daarom wil ik dat ook altijd weer onderstrepen door te tonen hoe ik in het leven sta. Het is dus niet zozeer mijn keppel die me definieert, al zet net die me er in zekere zin wel toe aan om in mijn dagelijks doen en laten mijn levensfilosofie van verdraagzaamheid en mijn gemeende belangstelling in anderen rondom mij zoveel mogelijk te tonen. Een filosofie die wezenlijk heel universeel is, die gedeeld wordt door vele gelovigen, onafhankelijk van hun precieze religie, en trouwens ook door niet-gelovigen."

Oorspronkelijk komt hij uit Brooklyn. Als ik hem vraag een vergelijking te maken, zegt hij even dat New York "meer vibreert." Maar hij voelt zich zeker ook thuis in zijn wijk, die hij als de Brusselse "EU bubble" omschrijft. "Een wijk waar diversiteit troef is. Waar je ziet dat de stad vandaag niet echt meer van iemand specifiek is en dus vooral van iedereen. Waar de diversiteit zeker ook gestalte krijgt door anderen dan alleen de ambtenaren. Ze deint uit, ze zit ook in de hoofden van de oorspronkelijke bewoners, de huiseigenaren, de mensen die hier een zaak hebben. De diversiteit deint ook uit naar de rest van de stad." Een stad waarin hij allang niet meer schrikt wanneer iemand eerst zegt geen Engels te spreken, maar je vervolgens wel lang in diezelfde taal te woord staat.
Niettemin lag de verhuis naar Europa niet zo voor de hand. "Mijn aankondiging veroorzaakte wel wat schokgolven in de familie."

Terug naar het continent waar zijn grootmoeder Auschwitz overleefde. Het continent waar zijn eigen moeder in een kamp werd geboren. Het continent ook waar hij zich nu zorgen maakt over het antisemitisme dat er hier en daar weer de kop opsteekt. Ik vraag hem of we hier in zijn ogen de lessen van de geschiedenis verleerd zijn, of de slinger van die geschiedenis ons terug naar pakweg de jaren net voor de Eerste Wereldoorlog of de jaren 1930 drijft, zoals sommigen beweren. Michael Rosenblum schudt zijn hoofd. "Neen," zegt hij nadrukkelijk. "Er is wel degelijk een groot verschil met die periodes: burgers zijn nu meer 'empowered' dan vroeger. Dat betekent voor mij niet alleen dat je sneller negatieve stromingen zal zien opduiken, omdat men ze makkelijker en breder kan verspreiden dan vroeger. Neen, dat houdt precies ook in dat je hetzelfde kan doen met de strijd tegen die negatieve stromingen, of met positieve initiatieven tout court. Misschien, toegegeven, nemen die laatste wat meer tijd om opgezet te geraken, maar ze brengen uiteindelijk altijd licht in een duisternis, en zijn in die zin duurzamer van aard."

We staan op en de rabbi leidt me rond in het gebouw. Achteraan in een aanbouw staat een tafel gedekt voor de familieleden en vrienden van een overledene. "Hier komen we ook altijd samen na het middaggebed." Er zijn bureaus. En er is de synagoge zelf. Niet zo heel groot, dezelfde ruimte wordt ook gebruikt voor conferenties, lezingen, recepties. Op zulke evenementen worden de deuren gesloten van de ark waarin men de Thorarollen bewaart. Kan je door het aanpassen van het uitzicht van de ruimte diezelfde ruimte ook echt inhoudelijk transformeren, ze als het ware tijdelijk van haar religieus karakter ontdoen? "Je moet dat omkeren", zegt Rosenblum. "Religie is geen zaak die begint en ophoudt met sacrale ruimtes. Het is niet de plaats, maar wie in die plaats is, die de religie vorm geeft. Het gaat om leven in een gemeenschap. Dat bidden is belangrijk, dat je het met vrienden doet allicht evenveel: de religie heeft beide nodig."

--------------

Onze zomerreekst Metrolijn 5 wordt verzorgd door studenten Journalistiek en medewerkers van HUB, Luca en ISFSC. Elke week gaan ze bovengronds aan een metrohalte tussen Erasmus en Hermann-Debroux om het verhaal van een bijzondere persoon uit de buurt te vertellen.