Ondergronds museum en torens aan Ninoofsepoort

Een ondergronds museum met zicht op het kanaal en woontorens tot 90 meter, geflankeerd door het langverwachte park. Dat zijn de grote lijnen van een masterplan voor de Ninoofsepoort. Vraag is of deze architectendroom de toets met de Brusselse realiteit zal doorstaan. "Het is meer een luchtspiegeling dan een project."

Het is alweer een tijdje stil rond de Ninoofsepoort. Maar in de luwte is de voorbije maanden wel gewerkt aan een zogenaamd oriëntatieschema door XDGA, het bureau van architect Xaveer De Geyter. Het masterplan, opgesteld na het samenwerkingsakkoord tussen Besix RED en de Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij, is voorlopig nog niet openbaar gemaakt maar het Atelier de Recherche et d'Action Urbaines (Arau) heeft het recent kunnen inkijken.

Wat blijkt? Behalve van het langverwachte park, gaan de plannen ook uit van een nieuw museum voor moderne en hedendaagse kunst op de site. Dat museum zou gedeeltelijk ondergronds komen. Ramen in de kaaimuren bieden een rechtstreeks contact met het kanaal. Ter hoogte van het museum moet de kanaaloever een openbaar plein worden. Een extra voetgangersbrug zorgt voor een betere verbinding met Molenbeek.

Verder gaat het plan uit van meer dan 300 nieuwe woningen. Het grootste deel (234) wordt ontwikkeld door de privé (Besix RED). Daarnaast is sprake van 107 sociale en middenklassewoningen van de Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij. Qua vorm gaat men expliciet voor hoogbouw (tot 90 meter) om zoveel mogelijk publieke ruimte vrij te laten op de begane grond.

Luchtspiegeling
Arau juicht toe dat er wordt samengewerkt tussen de verschillende actoren en dat de eertijds geplande kantoren definitief vervangen zijn door woningen. Bovendien moeten de platanen in de buurt niets vrezen in tegenstelling tot "hun neefjes op de Havenlaan." Maar de stadsvereniging ziet ook heel wat bezwaren. Zo stelt ze zich de vraag of een museum wel realistisch is, ook al is er daarover een consensus in de Gewestregering.

"Het museum is meer een luchtspiegeling dan een project", stelt Arau. "Het zal nog eeuwen duren voor alle betrokken partijen en middelen bij elkaar gebracht zijn. Ook bij de aanvankelijke plannen voor het Rijksadministratief Centrum en Thurn & Taxis hoorden we verleidelijke voorstellen voor sportinfrastructuur, scholen of, jawel een museum voor hedendaagse kunst. Ondertussen blijven de buurtbewoners achter met een kater. Men zou aan de Ninoofsepoort beter kiezen voor een realistisch project met voorzieningen voor de buurt."

Verder stelt Arau ook vragen bij de expliciete keuze voor hoogbouw. "Het geplande aantal woningen is meer dan verdubbeld", klinkt het. "De demografische explosie wordt misbruikt door promotoren om een overdreven dichtheid te vragen." Bovendien komt de hoogste toren op het verkeerde perceel (dat van Besix RED). "De toren zal het zicht op de Basiliek van Koekelberg blokkeren vanaf het Poelaertplein."

500 parkeerplaatsen
Arau heeft verder bedenkingen bij de ligging van de tramsporen. Die dreigen het geplande park nog meer te versnipperen. Bovendien steunt het project veel te veel op de auto. Er is sprake van bijna 500 parkeerplaatsen. "We stevenen af op een Thurn & Taxis-scenario, waarbij belangrijke verkeersstromen worden gegenereerd omdat men grote parkeercapaciteit verantwoord door de relatief zwakke bediening met het openbaar vervoer."

De stadsvereniging pleit daarom voor een betere bediening van de Ninoofsepoort, onder meer met een busbaan op de Ninoofsesteenweg. Maar beter nog zou zijn om het museumproject te verhuizen naar het Weststation. "Het federale niveau (de NMBS, red.) is daar eigendom van de site en de bereikbaarheid kan niet beter met vier metrolijnen", besluit Arau.