Positieve studie over Café Brass'Art in Molenbeek komt te laat

Café Brass'Art in Molenbeek moet sluiten. Daarmee verliest de gemeente een cultuurcafé en laboratorium waar verschillende bevolkingsgroepen samenkwamen. Dat terwijl een studie van onderzoekers nu aantoont dat de aanpak van Brass'Art werkt.

Precies een jaar na de aanslagen op de luchthaven van Zaventem en in het metrostation Maalbeek in Brussel opende Brass'Art de deuren in het centrum van Molenbeek. Het café, dat intussen haar sluiting aankondigde, moest een ruimte worden die maatschappelijke en religieuze verschillen overstijgt.

In de pers werd het café vooral voorgesteld als een plek waar mensen alcohol zouden kunnen drinken op het Gemeenteplein in Molenbeek, verder een alcoholloze zone. Dat wekte de interesse van onderzoekers Nadia Fadil (KU Leuven) en Maryam Kolly (Université Saint-Louis - Bruxelles). Die vroegen zich af hoe een café dat op die manier gepercipieerd wordt, toch een plek voor iedereen kon worden. "Is een ruimte voor iedereen mogelijk, of is het toch vooral een ruimte voor bepaalde groepen?" werd de hoofdvraag van hun onderzoek.

Coördinator Mohamed Ouachen was zich volgens Fadil erg bewust van het dominante discours rond het café, en wilde een ruimte creëren met een niet-commerciële logica. Een ruimte waar mensen gewoon naartoe kunnen gaan, een infopunt voor de buurt dat gebruikt zou worden door verschillende doelgroepen. Twee groepen kregen daarbij bijzondere aandacht: de oudere witte bewoners van Molenbeek, en de oudere migrantenpopulatie van Maghrebijnse origine. De jonge hippe Brusselaars zouden hun weg sowieso wel vinden, was de redenering.

Muntthee en alcohol

Om die reden moesten de prijzen laag blijven. Ook moest de ruimte toegankelijk blijven voor mensen die niet altijd iets komen consumeren. Voor de Maghrebijnse populatie kwam er een aanbod met onder andere harira, munttthee en NosNos, Marokkaanse koffie met melk. De alcohol was slechts discreet aanwezig. Voor een bepaald uur kregen mensen geen alcohol, dronkenschap werd ontmoedigd en om 23 uur sluit het café.

"Het moest een verwelkomende plek zijn. Marokkaanse mama’s of kinderen moesten er ook naartoe kunnen gaan. De organisatoren waren zich heel erg van bewust dat het alleen kon functioneren als de verschillende doelgroepen zich op hun gemak voelden. Daarom moest alcohol geen al te grote plaats krijgen. De communicatie op de sociale media schoof vooral de NosNos of de muntthee naar voren."

Die strategie heeft volgens de onderzoekers gewerkt. Er kwamen Dansaertvlamingen een biertje van Brasserie de la Senne drinken, maar ook de oudere witte Molenbekenaar kwam voor zijn koffie voor een euro. Vrome moslims die vinden dat alchol niet mag worden geserveerd, kwamen wel naar het tentoonstellingsgedeelte naast het café en huurden dat soms ook af voor een feestje.

"We zien de publieke ruimte vaak als een plek waar gedeelde waarden en normen heersen. Maar zelfs als mensen die niet hebben, lukt het toch om de ruimte te delen met een pragmatische aanpak," besluit Fadil.