Vrederechters kritisch over winterverbod op uithuiszettingen: 'Pleister op houten been'

Vanaf 1 november kunnen huurders met betaalproblemen vier en een halve maand lang niet uit hun woning worden gezet: uithuiszettingen zijn verboden tot 15 maart. De regel is ingesteld om dakloosheid in de winter te vermijden, maar vrederechters vrezen uitstel van executie. "Waar moeten die gezinnen na de winterstop naartoe? De huurprijzen blijven even hoog."

Het verbod op uithuiszettingen dook de laatste jaren vaker op. Tijdens de covidcrisis mochten huurders in het hele land al niet zomaar op straat worden gezet. Wallonië verlengde de regel vorig jaar tijdelijk omwille van de energiecrisis. En nu is Brussel het eerste gewest dat zo’n verbod jaarlijks laat terugkeren: voortaan mag een huurder van 1 november tot 15 maart niet uit zijn huis worden uitgezet. Een vrederechter kan wel beslissen dat het moet, maar de gerechtsdeurwaarder kan er niet mee aan de slag. Die moet wachten tot midden maart.

“Ik merk weinig begrip bij de huisbazen,” ziet persrechter Géry de Walque van de Brusselse vredegerechten. Hij is zelf vrederechter in het kanton Sint-Pieters-Woluwe. “De laatste weken zie ik dat enkele goed geïnformeerde verhuurders, bijgestaan door een advocaat, nog snel proberen af te wijken van het winterverbod.” Dat kan via enkele uitzonderingen, zoals overmacht of gevaar voor andere bewoners.

Een grote opstoot in zaken is er tot nu toe niet. Meer zelfs: in september lag het aantal verzoeken tot uithuiszetting in heel Brussel maar half zo laag als in dezelfde periode vorig jaar: 175, tegenover 379 een jaar geleden. “Dat komt omdat veel kleinere verhuurders, zoals in mijn kanton, helemaal niet op de hoogte waren van de nieuwe wetgeving,” zegt vrederechter Martine Mosselmans uit Laken.

Behalve het winterverbod dat deze week ingaat, zijn in Brussel sinds 31 augustus namelijk meer nieuwe regels ingegaan voor verhuurders. Zo moet een huisbaas zijn huurder nu altijd eerst in gebreke stellen, bijvoorbeeld voor achterstallige huur. Pas dertig dagen later mag de eigenaar aankloppen bij de vrederechter. “Wie dat niet wist, zal met vertraging terugkeren,” zegt Mosselmans.

Geen winst, maar flessenhals

De vrederechters vrezen een opeenstapeling van dossiers door het winterverbod. “Sommige verhuurders durven nu geen procedure tot uithuiszetting te starten. Ze zijn bang dat hun huurders wraak zullen nemen door niet te betalen,” weet Mosselmans uit eerste hand van haar griffie. “Die dossiers verwachten we pas vanaf januari. En waar moeten die gezinnen na de winterstop naartoe? De huurprijzen blijven even hoog. Voor mij creëert de maatregel geen winst, maar een flessenhals.”

Het is een vrees die ook tijdens de covidcrisis circuleerde. Toch werden toen uiteindelijk niet opvallend meer uithuiszettingen uitgevoerd na afloop van het moratorium, zo weet de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders. Vrederechter De Walque vreest dat de nieuwe uitstelregeling anders zal uitdraaien dan destijds: “Corona was een uitzonderlijke situatie, dat begrepen verhuurders ook. Nu weet ik niet waaraan we ons moeten verwachten.” (Lees verder onder de foto)

De vrederechter van Ukkel beval onlangs al uitdrukkelijk een uitdrijving, ondanks het winterverbod. Het verbod noemde hij onwettig. Het is onzeker of die uitspraak in beroep zal standhouden, maar het toont dat de onvrede leeft. Ook het eigenaarssyndicaat kondigde juridische stappen aan tegen de winterstop, al heeft het Grondwettelijk Hof nog geen beroep van hen ontvangen. Bij een gelijkaardige zaak tegen het Waalse moratorium vorig jaar kregen de eigenaars overigens ongelijk.

'Werken tegen dakloosheid'

“Onze ordonnantie heeft een positief advies van het Hof gekregen,” verdedigt bevoegd staatssecretaris Nawal Ben Hamou (PS) de Brusselse regels - al was de Raad van State wel degelijk kritisch. “We moeten op meerdere fronten tegelijk werken tegen dakloosheid. Dit is er een van,” zegt haar woordvoerder Mathieu Nguyen.

De staatssecretaris benadrukt dat er meer beschermende maatregelen zijn ingesteld, voor zowel huisbaas als huurder. Zo moet een huisbaas voortaan de contactgegevens van de huurder meedelen bij het uitzettingsverzoek, zodat het OCMW de huurder kan contacteren voor begeleiding. “Daarvoor krijgen de OCMW’s een enveloppe van 1 miljoen euro,” zegt Nguyen. De termijn voor die begeleiding (vooraf aan de eerste zitting, red.) groeit ook van acht naar veertig dagen. Ook over die maatregel is vrederechter Mosselmans echter kritisch: “Bij kleine OCMW’s is daar nog altijd geen ruimte voor.”

Voor verhuurders is er daarnaast voortaan het beloofde huurgarantiefonds, zoals dat al in Vlaanderen bestond. Dat dekt achterstallige huurgelden. “In dat fonds zit al 3 miljoen euro aan boetes van de huisvestingsinspectie van de voorbije jaren. Daar komt nog een half miljoen bij,” zegt Nguyen. Wel bleek zo’n fonds in Vlaanderen vooral huurders met tijdelijke betaalproblemen te helpen, niet de grotere groep armen die zijn weg nergens op de huurmarkt vindt.

'Pleister op houten been'

“Een verbod op uithuiszettingen is een pleister op een houten been zolang je de oorzaken ervan niet aanpakt,” concludeert Martine Mosselmans. Onbewoonbare woningen, huurders die zware fouten maken of een huurcontract dat afloopt: deze winter kunnen vrederechters er moeilijk mee om, zegt ze. “Als wij het huurcontract ontbinden, maar de huurder niet kunnen doen vertrekken, welke verplichtingen hebben huisbaas en huurder dan nog tegenover elkaar?”

Het kabinet van staatssecretaris Ben Hamou rekent hiervoor op het oordeel van de vrederechters. “Zij zijn al bevoegd om een huurcontract te verlengen,” zegt Nguyen.

Er zijn ook huisbazen die buiten de wet om zelf de sloten vervangen, de zogenaamde expulsions sauvages. Een toename van dat soort praktijken hoopt de staatssecretaris te voorkomen. Nguyen: “Voor onwettige uitzettingen zullen we de boetes verhogen. Die gesprekken zijn lopende.”