Tracey Emin bij Xavier Hufkens: onverschillig blijven is onmogelijk

Nick Cave heeft nog maar net het pand verlaten met zijn duivelse keramiekwerken, of er is met de Britse kunstenares Tracey Emin al een nieuwe superster gearriveerd in galerie Xavier Hufkens in Elsene. Ook zij drijft in de expo By the time you see me there will be nothing left haar demonen uit, nadat ze door een kankerdiagnose geconfronteerd werd met haar sterfelijkheid.

Tracey Emin geeft al sinds de jaren 1990 de kunstwereld regelmatig een schop onder de kont met haar rauwe, uit het leven gegrepen werk. Ze bereikte een sterrenstatus door het iconische My bed, een nabootsing van haar eigen bed zoals het eruitzag na een depressieve periode, omgeven door drankflessen, bebloed ondergoed en condooms. Het maakte haar tot een van de leidende figuren van de Young British Artists, samen met Damien Hirst.

Met de bijna vijftig schilderijen in By the time you see me there will be nothing left deelt ze geregeld een stomp in de maag uit. In de zeer fysiek geschilderde taferelen verwerkt ze een bijzonder traumatische periode. Emin werd in 2020 gediagnosticeerd met blaaskanker, nota bene dezelfde ziekte waaraan ze enkele jaren eerder haar moeder verloor. De dokters konden haar leven redden, maar moesten daarvoor wel haar blaas en verschillende organen operatief verwijderen.

Emin beeldt haar confrontatie met de dood behoorlijk expliciet uit in het monumentale sleutelwerk I watched myself die and come alive, waarin ze op een tafel ligt terwijl een duistere figuur toekijkt. In There’s nothing left of her gomt ze haar door pijn geteisterde lichaam grotendeels uit, met een opschrift in woeste halen dat niets aan de verbeelding overlaat. “Het voelt alsof ik ben achtergelaten in een verdomde wildernis,” staat er onder meer. Zelfs het nemen van een douche, in I wanted to be clean, voelt hartverscheurend aan.

Emin heeft al vaak haar verbondenheid met Egon Schiele and Edvard Munch uitgesproken, maar uit de nieuwe expo blijkt ook een inhoudelijke verwantschap met het werk van Frida Kahlo waarin die haar chronische pijn het hoofd biedt. Op stilistisch vlak pakt Emin het heel anders aan. Ze beperkt zich tot een gering aantal penseelstreken, die wel knetteren van energie, en enkele sprekende kleuren.

De expo toont duidelijk waar Emin de kracht om door te gaan vandaan haalt: de liefde. Ze beeldt de liefde af in vele gedaanten: intens en obsessief, maar evengoed teder en melancholisch. Veel werken zijn erotisch van aard, met als meest uitgesproken voorbeeld You keep fucking me, maar er is bijvoorbeeld ook het zachte zelfportret met een van haar katten, getiteld More love than you can imagine.

Soms voelt de kijkervaring voyeuristisch aan, en bijwijlen repetitief door de vele taferelen van de kunstenares die – alleen of met een ander – liggend is afgebeeld. Maar door haar intieme aanpak, vol naakte kwetsbaarheid, slaagt Emin erin om je binnen te trekken in haar psyche en je gevoelens alle richtingen uit te sturen. Onverschillig blijven is onmogelijk.

De tentoonstelling By the time you see me there will be nothing left van Tracey Emin is nog tot 27 juli te zien bij galerie Xavier Hufkens in Elsense, xavierhufkens.com