Estafette: verwacht het onverwachte

Een doorsneevoetballiefhebber houdt van voetbal vanwege technische hoogstandjes of geweldige afstandsschoten. Ik niet. Zulke tierlantijntjes zijn een leuk extraatje, maar an sich maakt het mij niet uit of de speler van mijn favoriete ploeg de bal vanop dertig meter in de winkelhaak poeiert, of dat hij zonder het zelf te beseffen een afgeweken bal met de schouder, onderrug of scheenbeen in doel devieert. Zolang het maar de speler van mijn favoriete ploeg is die scoort.

En wat als je die voorkeur in een welbepaald duel niet hebt, vraag je dan? Onmogelijk. Ik kan met de beste wil van de wereld niet begrijpen hoe mensen onbevangen naar een wedstrijd kunnen kijken. Net zoals ik niet kan begrijpen hoe mensen met de ambitie om het tot scheidsrechter te schoppen, hun neutraliteit kunnen garanderen.

Voetbal draait om de beleving, en vanaf het moment dat ik een groene mat met 22 actoren erop zie, wil ik erbij betrokken zijn. Schotel mij een willekeurige wedstrijd uit de Slovaakse derde klasse voor, en het zal niet zo lang duren vooraleer ik een keuze heb gemaakt: een motivatie om de wedstrijd uit te kijken. Laat ploeg A of ploeg B maar winnen. Of het nu ligt aan het gezellige stadion van de thuisploeg of de mooie truitjes van de bezoekers, er zal altijd wel iets zijn wat me aantrekt in een welbepaalde ploeg.

Een constante is er niet, behalve dan dat spelniveau er niet zo toe doet. In Schotland is de club die mijn voorkeur wegdraagt niet het grote Celtic, of zijn stadsgenoot Rangers, maar wel het kleinere Heart of Midlothian. Een mythische clubnaam met heerlijk bordeauxrode clubkleuren, meer was er niet nodig. In Duitsland volg ik de resultaten van FC Köln met argusogen: niet omdat ze zo’n goede voetballers hebben, wel omdat ze een geweldig leuke geit als clubmascotte hebben geadopteerd. Die bestaat echt en mag voor elke thuiswedstrijd een wandeling over de grasmat maken, aangevuurd door de supporters. Voor de liefhebbers: hij heet Hennes en heeft een eigen Facebookpagina.

Maar als er in mijn irrationaliteit bij de keuze van favoriete teams dan toch een tendens moet worden opgemaakt, dan is het wel dat ik bijna altijd voor de underdog zal kiezen. Verwacht het onverwachte. Wanneer de logica van de budgetten en de kwaliteit van topspelers niet gevolgd wordt, pas dan is voetbal op zijn best. Twaalf jaar geleden schreeuwde voetbalminnend Europa moord en brand toen het nietige Griekenland Europees kampioen werd. Ik niet. Het was prachtig. De Grieken klopten thuisland Portugal, met Cristiano Ronaldo als rijzende ster, terwijl de ploeg niet meer was dan een verzameling beenhouwers en één kopbalsterke spits. Werkelijk elke wedstrijd die ze wonnen, haalden ze binnen door met tien voor de eigen goal te gaan liggen en te hopen op één rake counter, die doorgaans door Angelos Charisteas werd binnengekopt.

Zowat elke Griek die na dat tornooi door een kortzichtige Europese topclub werd weggekocht, mislukte totaal. Want zoals elf goede voetballers niet noodzakelijk een sterk team maken, staat een sterk team lang niet altijd garant voor elf sterke voetballers. In doel stond Antonios Nikopolidis, die meer bekendstond als lookalike van George Clooney dan voor zijn keeperskwaliteiten, al keepte hij in Portugal wel het tornooi van zijn leven. In de halve finale tegen Tsjechië kopte Traianos Dellas de Grieken naar de overwinning: een bankzitter bij AS Roma, bijgenaamd ‘De Kolossus’ vanwege zijn enorme postuur, en niet vanwege zijn voetbaltalenten. De Grieken konden hun huzarenstukje achteraf nooit meer herhalen: in de kwalificatieronde voor het recente EK slaagden ze erin om zowel thuis als uit te verliezen van de Faeroëreilanden.

Onlangs zag ik een Engelse documentaire die als mooiste voorbeeld voor de triomferende underdog mag dienen. “The Crazy Gang”, over het kleine Wimbledon (toen in de Engelse tweede klasse) dat de Engelse beker won, tegen het grote Liverpool, dat in die periode de prijzen aan elkaar reeg. Al is het een verhaal dat liefhebbers van fair play niet als muziek in de oren zal klinken, want de spelers van Wimbledon waren veeleer “ongeleide projectielen”. Eén van hen was Vinnie Jones, die later nog een aardige acteercarrière zou weten uit te bouwen, maar zich toen hoofdzakelijk beperkte tot het in mekaar stampen van tegenspelers. In de bekerfinale stopte hij al vroeg in de wedstrijd Liverpoolspeler Steve McMahon onder de zoden, met een vliegende tackle waar je vandaag de dag vijf maanden schorsing en een celstraf erbovenop zou krijgen. Maar Jones mocht gewoon op het veld blijven staan. Zoals hij het zelf zei: “People hated playing us, and who could blame them? This wasn’t just a football team, it was an attack on the senses. It was the Crazy Gang.”

De spelers van Wimbledon stonden er ook om bekend om met teamgenoten de vreemdste grapjes uit te halen, gaande van uitrustingen in brand steken tot auto’s vernielen. Vechtpartijen in de eigen kleedkamer waren niet ongewoon, zeker met nieuwe spelers die niet bij “the Crazy Gang” hoorden. Spits John Fashanu, een type dat je doorgaans alleen in een dwangbuis tegenkomt, vertelde wat hij deed met een speler die een boete niet wou betalen. “Only me, him and God who knows what’s happened. But I assure you, you come out looking different than when you went in,” zei Fashanu. BBC-commentator John Motson sprak bij het laatste fluitsignaal van de bekerfinale, die Wimbledon met 1-0 won van Liverpool, de gevleugelde woorden: “The Crazy Gang have beaten the Culture Club!” Alle smeerlapperij ten spijt, ik verkies “the Crazy Gang” elke dag boven “the Culture Club”.

Journalist Filip Van der Elst kijkt bij het betreden van een voetbalstadion eerder naar de tribunes dan naar de grasmat