Estafette: Wie jong sterft, wordt nooit oud

Pas vorig jaar verscheen de eerste biografie over Ivo Van Damme. 1.43.86 – verwijzend naar de tijd van Van Damme op de 800 meter in Montréal – biedt een mooi overzicht van ‘s mans leven en prestaties.

Van Damme ziet in 1954 het levenslicht in Dendermonde, maar groeit op in de Etterbeekse de Haernestraat, in de buurt van de rijkswachtkazerne waar vader Camiel werkt. Na schooltijd zijn Ivo en zijn twee jaar jongere broer Dirk veelal binnen te vinden, waar ze met kleine coureurtjes De Ronde van Frankrijk naspelen. Of waar ze samen naar televisie kijken en Gaston Roelants goud zien winnen op de 3.000 meter steeple op de Olympische Spelen van 1964 in Tokio.

Na de lagere school trekt Ivo naar het Koninklijk Atheneum in Oudergem. Ondertussen voetbalt hij bij Racing White in het Fallonstadion. Ivo is geen slechte spits, maar hij is blessuregevoelig en heeft meer oog voor de atletiekpiste rond het voetbalveld dan voor de tactische richtlijnen van zijn coach. In datzelfde Fallonstadion zullen dertig jaar later de broers en zus Borlée trouwens hun eerste looppassen zetten.

Maar eerlijk is eerlijk, pas na de verhuizing naar Veltem-Beisem legt Van Damme zich toe op het lopen. Onder de vleugels van trainer Mon Vanden Eynde maakt hij op korte tijd veel vooruitgang. In de zomer van 1975 breekt Van Damme, pas 21 jaar oud, het twintig jaar oude Belgisch record van Roger Moens op de 800 meter.
Nochtans wordt Van Dammes stijl – hij brandt van lef en ambitie – niet door iedereen geapprecieerd. Net als zijn idool David Wottle, de winnaar van de 800 meter op de Olympische Spelen in München 1972, loopt hij steevast met een witte pet op het hoofd. Slechts na openbare verontschuldigingen voor zijn imitatie, sluit de vaderlandse pers hem opnieuw in de armen.

In 1976 zet Van Damme alles op de Olympische Spelen van Montréal. Hij plaatst zich vlot voor de finale van de 800 meter, waarin de Cubaan Juantorena een wereldrecord nodig heeft om Van Damme te kloppen. “Ligt de meet twintig meter verder, dan pak ik goud,” sakkert Van Damme. “Het bewijs? Minder dan tien minuten na de wedstrijd was mijn hartslag op 90 teruggevallen.”

Op de 1.500 meter, enkele dagen later, wordt Van Damme opnieuw tweede. De Olympisch kampioen, de Nieuw-Zeelander John Walker, zegt na afloop: “Van Damme heeft me de slaap benomen. Ik vreesde slechts hem, want hij is ontzettend sterk. Ik voorspel hem een grote toekomst: hij wordt de grootste halve fondatleet van zijn generatie.”

Het lot beslist er anders over. 29 december 1976. Op terugweg van een winterstage in Zuid-Frankrijk, zo’n 30 kilometer voorbij Orange, wijkt van Damme van zijn baanvak af. Er staan nog geen vangrails of betonnen afscheiding op de middenberm, alleen maar wat struiken, waardoor hij de aanhangwagen van een tegenligger raakt en weg gekatapulteerd wordt. Volgens de politieman die het eerst ter plaatse is, leeft Ivo nog, maar onderweg naar het ziekenhuis bezwijkt hij aan zijn verwondingen. België is in diepe rouw.

Nog voor de dood van Van Damme waren er al plannen voor een internationale atletiekmeeting op Belgische bodem, maar er komt niet veel schot in de zaak. Enkele sportjournalisten waaronder Wilfried Meert zijn de inerte Belgische Atletiekbond te snel af: in de zomer van 1977 organiseren ze de eerste Memorial Van Damme op de Brusselse Heizel. Mettertijd groeit de meeting uit tot de grootste atletiekmeeting ter wereld, dit jaar wordt ze al voor de 38ste keer georganiseerd. Tot 2020 kan de meeting in het Koning Boudewijnstadion plaatsvinden, maar waar de Memorial na afbraak van het stadion naartoe moet, is onduidelijk.

Geen Memorial zou hoe dan ook een groot verlies betekenen voor de Belgische atletieksport en voor de nagedachtenis van de meest getalenteerde halve fondloper die België ooit gekend heeft.
Op 21 februari zou Ivo Van Damme zestig jaar geworden zijn. Maar wie jong sterft, wordt nooit oud.

Ken Lambeets is BDW-eindredacteur en sport zowel actief als passief