BIG CITY. Wat is er zo bijzonder aan het Brugmannziekenhuis van Victor Horta?

Een ziekenhuis is vaak een kille, klinische plaats waar je zo snel mogelijk weer buiten wil. Maar honderd jaar geleden dacht Victor Horta daar anders over. Hij kreeg carte blanche om een ontwerp uit te tekenen voor een ziekenhuis met een nieuwe filosofie. Zo schuilt er achter de hoge muren van het Brugmannziekenhuis een art-nouveauparel met een doordacht ontwerp.

Tot aan het einde van de negentiende eeuw waren openbare ziekenhuizen vooral een plaats waar de armen verzorgd werden. In Brussel waren de bekendste voorbeelden het Sint-Jan- en het Sint-Pietersziekenhuis. Maar de bevolking nam pijlsnel toe, evenals de epidemieën. Beide ziekenhuizen waren niet helemaal voorzien op die bevolkingstoename, een nieuw ziekenhuis was nodig.

Dat zou buiten de stad komen, omdat daar meer plaats was en de luchtkwaliteit beter. Het werd een groot stuk land in Jette. De aangewezen architect was Victor Horta en hij gebruikte die grote lap grond zeer bewust. Geïnspireerd op voorbeelden uit het buitenland, wilde hij voor het ziekhuis geen ontwerp in de hoogte, maar net eentje in de breedte. Daarom bouwde hij verschillende paviljoenen. Daar had hij genoeg redenen voor.

Er was de filosofie van het parkziekenhuis: zieken die omringd zijn door de natuur zouden sneller genezen. Daarom staan er op de site heel wat soorten bomen en struiken, die elk op een ander moment in bloei staan. Ook kunnen patiënten tijdens de revalidatie hun ziekenhuisbed even ontvluchten om te wandelen.

Daarnaast vond Horta het erg belangrijk dat er voldoende licht en lucht was. De ruimtes kregen grote ramen, gericht naar de zon en hij berekende zelfs hoeveel vierkante meter aan lucht elke patiënt in een slaapzaal zou hebben, zodat ze elkaar minder snel zouden besmetten.

Dat risico op besmetting zo laag mogelijk houden, was een extra drijfveer om te kiezen voor verschillende paviljoenen. Elk paviljoen kreeg een andere invulling - pediatrie, oncologie, dermatologie - zodat mensen met verschillende aandoeningen zo weinig mogelijk met elkaar in contact kwamen. Om die reden stonden de gebouwen waar de consultaties plaatsvonden op een andere plek dan waar de zieken lagen.

Windrichting

Dat Horta de verluchting belangrijk vond, is onmiskenbaar duidelijk. Bij de bouw hield hij rekening met de dominante wind uit het zuidwesten. Op die manier waaide de wind niet van de gebouwen van de geneeskunde naar die waar de chirurgische ingrepen plaatsvonden.

Het zijn enkele voorbeelden van hoe ook dit ontwerp van Horta tot in de puntjes uitgewerkt is. Hoewel de geneeskunde een snelle evolutie doormaakte in de twintigste eeuw, en de paviljoenen steeds meer aangepast moesten worden, valt niet te ontkennen dat bepaalde principes van zijn ontwerp honderd jaar later nog altijd erg relevant zijn.

• VOLGENDE KEER: Wat als ik mijn auto verkoop via een van de visitekaartjes onder mijn ruitenwisser?

Zelf ook een vraag voor Big City? Stel hem hier