Regering wil Rigasquare niet beschermen

De regering gaat de Schaarbeekse Rigasquare niet beschermen. Dat schrijft La Capitale. Het plein wordt een 'vrijwaringszone', met het oog op de werken aan de metrolijn Noord. Minister-president Rudi Vervoort erkent de erfgoedwaarde van de site, maar zoekt een balans met het belang van een groot infrastructuurproject voor het openbaar vervoer.

De meest gecontesteerde van de haltes van de toekomstige metrolijn Noord is de stop Riga, waarvoor een aantal grote, oude bomen zouden moeten sneuvelen. Volgens buurtbewoners en de gemeente geven die juist grandeur aan het plein, en heeft de geplande ingang bovendien buitenproportionele verhoudingen. Daarom lanceerden Schaarbeek en de vzw Bruxelles Nature vorig jaar een aanvraag om het plein en de aanpalende Huart Hamoirlaan te beschermen als erfgoed.

Schaarbeek roemde de historische, esthetische en landschappelijke waarde van de Rigasquare en de Huart Hamoirlaan, die tot aan het Schaarbeekse station (nu Trainworld) loopt. Bouwheer Beliris kwam na het protest met een studie van 17 mogelijke tracés en graafmethodes op en rond Riga.

Niet beschermd, maar 'gevrijwaard'

Het is het Brussels Gewest dat uiteindelijk beslist of een site al dan niet beschermd wordt. Zolang de regering de Rigaknoop niet doorhakte, lagen de werken aan de toekomstige metrolijn stil. Minister-president Rudi Vervoort (PS) komt vrijdag naar de ministerraad met een compromisvoorstel, weet de krant La Capitale, die al uitpakt met de hoofdlijnen van het plan.

Enkel de Huart Hamoirlaan zou beschermd worden, niet de Rigasquare. Dat zou wel een 'vrijwaringszone' worden, net als het Prinses Elisabethplein aan het station, schrijft La Capitale.

"Een vrijwaringszone is een gebied rondom een beschermd goed", legt Wiebe Verhoeven uit bij BRUZZ. Hij werkt bij de Directie Monumenten en Landschappen van het Brussels Gewest. "Binnen die zone moeten de zichten op of vanuit een beschermd goed gevrijwaard blijven." Adviezen over vrijwaringszones zijn richtinggevend, adviezen over beschermde gebieden vooralsnog bindend.

Vervoort erkent in de nota de erfgoedwaarde van de site, maar zegt een balans te moeten vinden met het belang van het grote infrastructuurproject voor het openbaar vervoer. Zijn woordvoerder wil pas na de ministerraad van vrijdag commentaar geven.

'Bevries de ondergrond'

De Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen bracht in maart haar advies uit over de bescherming. Hoewel de hele site een bescherming verdient, zei ze zich niet te zullen verzetten tegen een metro-ingang. Dat op voorwaarde dat enkel het centrale, vierkante deel van het plein zou worden geopend, en geen enkele opmerkelijke boom omgehakt zou worden.

Van de 17 scenario's van Beliris heeft de Commissie een uitgesproken voorkeur voor diezelfde variant. Daarvoor zou de ondergrond tijdens de werken bevroren worden, zodat geen grote bouwput moet worden gegraven rondom het station - en de imposante oude bomen dus overeind blijven. Die optie kost wel 75 miljoen in plaats van 50 miljoen voor de goedkoopste scenario's. Maar de Commissie herinnert eraan dat de methode ook toegepast wordt bij de andere stations op de nieuwe lijn. Waarom dus niet bij Riga, valt tussen de regels te lezen.

Acht maanden bij regering

De gemeente Schaarbeek wacht de officiële beslissing van de regering af om te reageren op de niet-bescherming van het Rigaplein. "Wij zijn vragende partij voor een metrolijn in onze gemeente, met een halte aan Riga", benadrukt de woordvoerder van burgemeester Bernard Clerfayt (Défi). "Maar als we van mening zijn dat een vrijwaringszone op de Rigasquare onvoldoende bescherming biedt, gaan we in beroep."

Dat Beliris niet eerder overlegde met buurtbewoners of gemeente, leidt dus mogelijk tot nieuwe vertragingen voor de metrolijn. La Capitale herinnert eraan dat de Brusselse regering er bovendien drie maanden over deed om de beschermingsaanvraag op de agenda te zetten. Daarna kostte het nog eens vijf maanden om dit compromisvoorstel op tafel te leggen.