Audi Brussels vecht om voortbestaan: tien vragen en antwoorden

De geschiedenis herhaalt zich: de autofabriek van Vorst wordt net als rond 2006 met sluiting bedreigd. Toen bracht de omvorming van VW Vorst tot Audi Brussels redding. Hoe liggen de kansen deze keer? De overlevingsstrijd van Audi Brussels in tien vragen en antwoorden.

1. Waar komt de onrust rond de fabriek vandaan?

Het gezaghebbende Duitse vakblad Automobilwoche publiceerde maandag een groot dossier over de strategie van het merk Audi. De kernboodschap: Audi kampt met overcapaciteit en gaat zijn fabrieken wereldwijd herschikken, met de hulp van moedergroep Volkswagen. Er zou één Europese fabriek overbodig zijn en daarbij komt vooral Audi Brussels in het vizier.

"Als Brussel bij de lopende fabrieksnetwerkplanning geen alternatief model krijgt toegewezen, zou dat voor de fabriek bedreigend kunnen zijn. Intern wordt wanhopig gewerkt aan het waarborgen van de toekomst van de locatie," schrijft het vakblad.

Doordat persbureau Reuters er zondag al een voorbericht over maakte en Belgische en Duitse media erover schreven, kwam het nieuws de vakbonden in Vorst zondag al ter ore. Zij reageren erg ongerust.

2. Komt dit onverwacht?

Niet helemaal. Audi Brussels, dat zich als eerste fabriek van het merk specialiseerde in elektrische auto's, bouwt momenteel de Q8 e-tron. Maar dat model rolt stilaan de laatste twee à drie jaar van zijn levenscyclus binnen en de Audi-directie heeft nog geen opvolger aan Vorst toegewezen.

Er waren al enkele maanden geruchten dat Audi de opvolger van de Q8 aan een fabriek in Mexico zou toewijzen, wat de berichtgeving van Automobilwoche nu lijkt te bevestigen. De grote vraag is dus welk model Vorst vanaf 2027 mag bouwen.

Wat niet bevorderlijk is voor de sfeer rond de fabriek: de productieband ligt de komende twee weken stil wegens technische werkloosheid. Een onderdelenprobleem, volgens de directie. De vakbonden vermoeden echter dat de tanende populariteit van de Q8 er ook mee te maken heeft.

Audi Brussels had gehoopt de aanvullende fabriek te zijn voor een ander model: de Q4, die vooral in het Duitse Zwickau gebouwd wordt. Ook de vraag naar dat model lijkt echter tegen te vallen. Zwickau kan het voorlopig alleen aan, waardoor de beloofde productie in Vorst eind vorig jaar on hold werd gezet.

Het ideale scenario voor Vorst - minstens twee modellen bouwen - viel zo helemaal in duigen. Zoals de kaarten nu liggen, heeft Audi Brussels na 2026, bij het einde van de huidige Q8, helemaal geen model meer om te assembleren.

3. Hoeveel jobs staan er op het spel?

Ongeveer drieduizend vaste jobs en vijfhonderd tijdelijke jobs. De vrees van de vakbonden is dat de vijfhonderd tijdelijken op korte termijn hun baan gaan verliezen. Voor 2024 heeft de directie in principe werkzekerheid gegarandeerd, maar de bonden vrezen dat dit bij een grootschalige herschikking dode letter zal blijven.

Volgens Brussels parlementslid Christophe De Beukelaer (Les Engagés) komt 10 procent van het personeel uit het Brussels gewest.

4. Hoe reageert het personeel?

Door de technische werkloosheid zitten de arbeiders thuis. Van piketten met brandende autobanden aan de fabrieksvloer is dus geen sprake, alleen de bedienden zijn momenteel aan de slag. Volgens de bonden zou de ongerustheid bij het personeel wel groot zijn, afgaande op de vele berichtjes die erover uitgewisseld worden.

Afgelopen oktober kwam het al tot stakingen in de fabriek toen de Audi-directie de Q4-beloften moest inslikken.

"Bij Audi in Duitsland weten ze zelf niet goed welk model hier in de toekomst zou kunnen geproduceerd worden. Laat staan wat de toekomst van deze fabriek is," zegt Jan Baetens, vakbondsafgevaardigde bij het ACV, bij BRUZZ.

"We willen zo snel mogelijk die toekomst kennen. Liefst weten we welk nieuw model, want we hebben twee jaar nodig voor de ombouw van de fabriek naar dat nieuwe model. We gaan nog niet in rampscenario's denken, maar we moeten op ons qui-vive zijn."

5. Is dit een Audi-probleem?

Er zijn aanwijzingen dat het om een breder probleem gaat bij Europese autobouwers. De algemene vraag naar elektrische auto's is lager dan voorzien, zegt onder meer ACV-vakbondsman Ronny Liedts. Daardoor dreigt overcapaciteit.

In het voorbije half jaar heeft Volkswagen, Audi's moedergroep, de productie van elektrische auto's al teruggeschroefd omdat de Europese markt lijkt te stagneren.

6. Wanneer zou de hakbijl kunnen vallen?

Volgens Automobilwoche beslist de Audi-directie, in samenspraak met Volkswagen, de komende maanden over de toewijzing van de nieuwe modellen, met mogelijk een officiële mededeling over Audi Brussels in het voorjaar. Het ACV schat in dat er in de periode mei-juni duidelijkheid komt. Tenzij de Audi-directie de gemoederen kan bedaren, wil dat zeggen dat het nog enkele maanden bibberen is voor de Audi-werknemers.

Wat een indirect teken kan zijn: een nieuw model of productieplatform vergt op de fabrieksvloer al snel twee jaar technische voorbereiding. Als zou blijken dat Audi daar in Vorst geen werk van maakt, dan wordt een sluiting vanaf 2027 waarschijnlijk.

7. Kan het ook nog goedkomen?

Ja, als Audi - of moedergroep Volkswagen - een nieuw model of toeleveringsproject voor de fabriek kan vinden. Dan zal de toekomst van de site weer voor een jaar of vijf gevrijwaard zijn. De vakbonden wijzen erop dat de fabriek door zijn specialisatie in elektrische wagens over knowhow beschikt die elders niet voorhanden is.

Audi Brussels is met een productie van 53.555 elektrische wagens vorig jaar wel een relatief kleine fabriek die ook maar voor één merk van de VW-groep bouwt. Dat maakt het gemakkelijker om de fabriek te schrappen.

Bij de directie klinkt sussende taal. "Onze medewerkers weten we dat we Audi Q8 e-tron nog een aantal jaar zullen bouwen," zegt woordvoerder Peter D'hoore, die ontkent dat de verkoop zou tegenvallen. "Voor wat er nadien komt, kijken we naar verschillende mogelijkheden."

8. Wordt dit ook een politiek dossier?

Zeker en vast. De Vivaldi-regering zal er ongetwijfeld alles aan doen om een rampscenario te vermijden. De fall-out van een volledige sluiting zou immers enorm zijn, zeker met de verkiezingen in aantocht.

Voorbeelden uit het verleden leren dat rechtstreekse onderhandelingen tussen de Wetstraat en de top bij Audi en Volkswagen - bijvoorbeeld over subsidies of een vermindering van de loonkosten - cruciaal zijn.

In 2007 kon toenmalig premier Guy Verhofstadt (Open Vld) de omvorming van VW Vorst tot Audi Brussels aankondigen, waardoor een sluiting vermeden werd. Ook begin 2016 stond het voortbestaan van de site ter discussie. Het was toen premier Charles Michel (MR) die de fabriek kon redden via lobbying bij de top van Audi.

9. En op Brussels niveau?

Op de fabrieksvloer profileert onder meer de PVDA zich. "Met PVDA roepen we de federale en Brusselse regeringen op om druk uit te oefenen op de groep en de toekomst van de site van Audi in Brussel veilig te stellen," zegt Brussels parlementslid Jan Busselen op X, voorheen Twitter.

Parlementslid De Beukelaer (Les Engagés) vindt dat de bevoegde Brusselse regeringsleden Rudi Vervoort (minister-president, PS), Barbara Trachte (staatssecretaris voor Economische Transitie, Ecolo) en Bernard Clerfayt (minister van Werk, Défi) te afwachtend zijn.

"Doen ze er alles aan om dit bedrijf in Brussel te houden? Hebben ze het management ontmoet? Zijn ze in Wolfsburg (hoofdzetel Volkswagen, red.) geweest om de langetermijnstrategie van het bedrijf te begrijpen? Dat lijkt niet het geval te zijn. Er is eerder sprake van een algemeen wantrouwen van deze regering naar het bedrijfsleven toe. Dit brengt de economische toekomst van onze regio in gevaar," schrijft hij, eveneens op X.

Clerfayt zegt in een reactie aan BRUZZ dat arbeidsbemiddelaar Actiris klaarstaat, mochten de Audi-werknemers uit Brussel over enkele jaren hun job verliezen.

10. Hoe belangrijk is de fabriek voor het industriële weefsel?

Met een geschiedenis die meer dan zeventig jaar teruggaat, is de autofabriek aan de Britse Tweedelegerlaan in Vorst een van de weinige industriële sterkhouders die het Brussels gewest nog rijk is.

De trend op nationaal niveau is in elk geval duidelijk: ons land zag Renault Vilvoorde (1997), Opel Antwerpen (2010) en Ford Genk (2014) al dichtgaan. Dat betekent dat er van de vijf autofabrieken nu nog maar twee overblijven: Volvo Gent en Audi Brussels.