Regering-Vervoort: van crisis naar doorstart en weerom

Een rood-groen kabinet met liberale accenten. Dat moest de regering-Vervoort III worden. Maar heeft ze dat ook waargemaakt?

Op 18 juli 2019 was ze er dan, amper acht weken na de verkiezingen. Een nieuwe Brusselse regering met opvallend veel nieuwe gezichten. Op minister-president Rudi Vervoort (PS) en staatssecretaris Pascal Smet (Vooruit) na, had niemand al eerder deel uitgemaakt van de Brusselse regering.

De ministers Elke Van den Brandt (Groen) en Alain Maron (Ecolo) glunderden nog van de verkiezingsoverwinning die ze hadden behaald en die zich vertaalde in een regeerakkoord met heel wat groene beloftes: goedkoop openbaar vervoer, een zone dertig in de hele stad, rekeningrijden, klimaatdoelstellingen, een economie waar duurzaamheid vooropstaat.

Staatssecretaris Nawal Ben Hamou was voor de PS de verrassing van het gezelschap. Zij moest het sociale woonbeleid vorm geven, waar de regering serieus op wou inzetten. Bernard Clerfayt (Défi), die al ervaring had in de federale regering, kreeg Werk en Sven Gatz (Open VLD), eerder al in de Vlaamse regering, werd belast met Begroting, een departement waar zijn partij jarenlang aan de knoppen zat.

Een regering is teamwerk, en dus moest iedereen elkaar wel wat leren aanvoelen. Alleen was daar nauwelijks de tijd voor. Begin 2020 brak de coronacrisis uit. Er kwam een lockdown en er moest online vergaderd worden. “Daardoor hebben we elkaar nauwelijks leren kennen,” zou een van de regeringsleden hier later over zeggen.

Het deed de sfeer binnen de regering geen goed. Spanningen zouden de hele regering voelbaar blijven, zelfs al bleven ze meestal achter gesloten deuren. Het botste vaak tussen Clerfayt en Maron, tussen Ben Hamou en Gatz, tussen Smet en Van den Brandt. Deze bestuursperiode was dus zeker geen 'walk in the park' en werd op geregelde tijdstippen getroffen door haast existentiële crisissen. Opvallend: bijna altijd was een gerechtelijke uitspraak de aanleiding.

Zo was er in juni 2021 het hoofddoekenvonnis bij de MIVB. De rood-groene partijen voerden via de raad van bestuur van de MIVB de forcing. De MIVB ging niet in beroep. Religieuze tekens zouden worden toegelaten bij de MIVB. Het was een serieuze opdoffer voor regeringspartij Défi dat de laïcité hoog in het vaandel draagt, zelfs al is het hoofddoekenverbod bij de MIVB vandaag nog altijd van kracht.

Enkele maanden later zou het Grondwettelijk Hof het verbod valideren op het onverdoofd slachten in Vlaanderen en Wallonië. In de ‘atomaschriftjes’ was er binnen de Brusselse regering afgesproken dat bij een stemming over het verbod op onverdoofd slachten de parlementsleden vrij zouden mogen stemmen. Clerfayt legde na de uitspraak van het Grondwettelijk Hof het verbod op onverdoofd slachten op regeertafel, maar kreeg geen groen licht, uiteindelijk zou het Brussels parlement een klein jaar later het verbod afwijzen, na een zeer spannende stemming.

In november 2021 besliste het Hof van Beroep dat de Uber-app niet meer gebruikt mocht worden. Meer dan duizend Uber-chauffeurs vielen zonder werk. De regering, die hierover niet op één lijn zat, kon niet anders dan voor eens en voor altijd het probleem van de taxi’s, dat al twee legislaturen aansleepte, oplossen. Uiteindelijk zou er toch een compromis gevonden worden, maar de dreiging van een wisselmeerderheid in het parlement zette ook de regering verder onder druk.

En dan was er de hoogoplopende ruzie rond de Josaphat-site. Een Richtplan van Aanleg (RPA) voor de bouw van woningen op de site bleef geblokkeerd, door verzet van Ecolo dat de natuur op de site wou vrijwaren. Maar de PS zette met een sluw plan haar zinnen door door de openbare opdracht voor de bouw van woningen via het agentschap waar ze de plak zwaait toch toe te kennen, buiten het RPA om. Een list die niet bevorderlijk is gebleken voor het vertrouwen binnen de regering.

Heeft dat uiteindelijk op het regeringswerk gewogen? Ja en neen. De crisissen hebben een efficiënt regeringsbeleid zeker bemoeilijkt. Feit is dat heel wat punten uit het regeerakkoord niet gerealiseerd zijn door onenigheid binnen de regering. Denk aan het Brusselse rekeningrijden of de Good Move-plannen, waar de PS op de rem ging staan, en de conventionering van de woningen, waar Open VLD en Défi stokken in de wielen staken.

De goedkeuring van de nieuwe Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening wordt twijfelachtig, de codex voor dierenwelzijn wordt wellicht over de verkiezingen getild en de benoeming van een topambtenaar met PS-signatuur bij Leefmilieu Brussel blijft geblokkeerd door het verzet van Ecolo. En waar staat de hervorming van de Brusselse instellingen (gemeenten versus Gewest)? Die was aangekondigd in het regeerakkoord, maar er kwam niets van in huis.

Daar staat tegenover dat de regering toch geregeld een tweede adem kon vinden en vooruit kon gaan met grote dossiers. Denk dan aan het forse beleid om de private huurmarkt onder controle te krijgen, de renovatieplicht of de coronafietspaden. Dat is zeker ook de verdienste van minister-president Rudi Vervoort die de moeilijke ploeg, met partijen met heel uiteenlopende standpunten en enkele grote ego’s, toch bijeen wist te houden.

Als het aan de huidige partijen ligt, en als de kaarten goed liggen, zullen ze ongetwijfeld opnieuw met elkaar in zee gaan. De rood-groene as is ondanks het gekibbel niet gebroken. PS en Ecolo, hoe diep het water soms ook is, geloven dat ze samen meer punten kunnen realiseren dan met Mouvement Réformateur (MR) van David Leisterh. Of het met Défi of Les Engagés als kleinere derde zal zijn, kan dan nog bekeken worden.

Als er een regering-Laaouej I of -Khattabi I zou komen, wat verre van zeker is, zal ze toch moeten vaststellen dat ze zichzelf met een enorme kater heeft opgezadeld, want het geld is helemaal op en de regering-Vervoort heeft weinig hervormingen op haar conto om weer geld in het laatje te krijgen, door bijvoorbeeld meer mensen aan het werk te krijgen.

De regering-Vervoort III was naar eigen zeggen een investeringsregering. De volgende zal, daar bestaat geen twijfel over, een besparings- óf een belastingsregering worden.