Brusselse ziekenhuizen vrezen 'vernietigende impact' van Covid op hun financiën

Een derde van alle Belgische ziekenhuizen, ook in Brussel, draait verlies. Dat blijkt uit de jaarlijkse Maha-studie van de bank Belfius, die de financiële gezondheid van de ziekenhuizen meet. De cijfers gaan over het jaar 2019, toen er van corona nog geen sprake was in Brussel. De Brusselse ziekenhuiskoepels Gibbis en Iris vrezen dat de verliezen dit jaar nog groter zullen zijn.

Elk jaar voert de bank Belfius eenzelfde studie uit om de financiële gezondheid van alle Belgische ziekenhuizen te meten, de Maha-studie. Deze woensdag presenteert Belfius de resultaten van die laatste Maha-studie, met zeven Brusselse ziekenhuizen in de steekproef. Het gaat over resultaten van 2019, vóór de start van de coronacrisis dus. Door het stopzetten van de reguliere zorg tijdens de hele eerste golf in maart en april, en ook nu weer gedeeltelijk tijdens de tweede golf, vrezen enkele ziekenhuizen wel dat de verliezen nog hoger zullen uitvallen dit jaar.

De resultaten van 2019 volgen dezelfde trend als de afgelopen jaren. Dat is er een van verlies. “De nieuwe Maha-studie bevestigt de kwetsbaarheid van de ziekenhuissector die we al meerdere jaren vaststellen”, zegt ook financieel directeur Dieter Goemaere van Gibbis aan BRUZZ. Gibbis is de koepel van de Brusselse privéziekenhuizen, zoals Chirec, de Europaziekenhuizen en de Kliniek Sint-Jan. “Een derde van de ziekenhuizen sluit 2019 af in het rood, en meer dan 15 procent genereert zelfs niet voldoende cashflow om de schulden op lange termijn te dekken. Dat geldt net zozeer voor de Brusselse ziekenhuizen, die de voorbije jaren sterk geïnvesteerd hebben, als voor de ziekenhuizen in andere gewesten. Dit is het gevolg van een gebrek aan investeringen in de sector, al meerdere decennia lang.”

Omzetverlies in 2020

De resultaten gaan dan wel over vorig jaar, toch hebben de onderzoekers al een eerste raming gemaakt van de impact van de coronacrisis op de ziekenhuisfinanciën. Belfius maakte een vergelijking van het eerste semester van 2020 met dezelfde periode in 2019 en extrapoleerde dat naar de tweede helft van het jaar. Zij schatten in dat de gemiddelde omzet van ziekenhuizen dit jaar nog 8 tot 10 procent lager kan liggen dan in 2019. Het gemiddeld bedrijfsresultaat zou eindigen op een verlies van 5,6 procent tot zelfs 11,2 procent, in het ergste scenario.

“Hoewel het maar een voorlopige raming betreft, kunnen we daaruit wel al opmaken dat de impact op de resultaten van de ziekenhuizen vernietigend zal zijn”, zegt Goemaere van Gibbis.

Dat de ziekenhuizen zo weinig ‘omzet’ draaien dit jaar komt omdat heel wat niet-essentiële ingrepen zijn uitgesteld in de periode van maart tot mei en opnieuw sinds eind september tot nu. Ziekenhuizen krijgen hun inkomsten namelijk via een vaste federale enveloppe, het Budget Financiële Middelen, maar ook via de erelonen die artsen aanrekenen op hun ingrepen en consultaties. Dat kunnen ze verder aanvullen met allerhande supplementen, zoals parkeertickets of kamersupplementen. Het zijn die extra inkomsten die ze in dit coronajaar zijn mislopen. Belfius berekende dat de inkomsten uit erelonen alleen al dit jaar met 19 procent zouden terugvallen. Ook de ziekenhuisapotheken, normaal een grote bron van inkomsten, hebben hun activiteiten door corona moeten verminderen.

Er zijn dit jaar wel meerdere overheidssubsidies aan de ziekenhuizen gegeven, zoals een dekking van hun meerkosten door corona (zoals de aankoop van mondmaskers of beademingstoestellen, red.), financiële garanties en in totaal al twee miljard euro aan kapitaalinjecties. Ze maken allemaal deel uit van het federale noodplan voor de ziekenhuizen, zoals ingevoerd in de eerste golf.

Maar die steunmaatregelen dekken volgens Goemaere onvoldoende de inkomsten die normaal uit de extra supplementen komen. “Vandaag, aan de vooravond van de eerste afrekening, stellen we vast dat de federale regering geen volledige compensatie van het verlies aan inkomsten garandeert, in het bijzonder de inkomsten verbonden aan kamer- en honorariasupplementen, net als de overige ontvangsten die bijdragen in de dekking van de kosten van het ziekenhuis”, aldus Goemaere. “We weten dat de Brusselse bevolking sterk getroffen werd tijdens de tweede golf, en daardoor ook de Brusselse ziekenhuizen. De impact van de crisis op de Brusselse ziekenhuissector is enorm”, zegt Goemaere.

'Niet houdbaar'

Enkele ziekenhuizen uit de Gibbis-koepel, zoals Chirec, zijn wel gekend omwille van hun hoge supplementen, soms tot wel 300 procent bovenop het normale ereloon van de artsen. Of de verliezen in dat geval aanzienlijker worden, is niet eenduidig. Ook bij de Brusselse openbare ziekenhuizen van de Iris-koepel, die minder hoge supplementen aanrekenen, vrezen ze grote verliezen.

"Vier van onze vijf ziekenhuizen zitten mee in de steekproef van Belfius en ja, sommige hebben een negatief bedrijfsresultaat", zegt adjunct-afgevaardigd bestuurder Dirk Thielens van de Irisziekenhuizen aan BRUZZ. "Het is niet makkelijk en Covid zal het er niet makkelijker op maken. We moeten nu afwachten welke kosten precies gecompenseerd gaan worden en of er een volgende kapitaalinjectie komt. Maar hoe dan ook is het huidige systeem, dat rekent op prestaties van de artsen, niet houdbaar. We kunnen niet zomaar rekenen op extra inkomsten via de artsen, want dan zouden zij de komende maanden dubbel zoveel moeten gaan werken en ze zitten nu al op hun tandvlees."

In het UZ Brussel, een academisch ziekenhuis dat minder afhankelijk is van de inkomsten uit prestaties, zijn de resultaten voor dit jaar nog niet gekend. Dat zegt CEO Marc Noppen aan BRUZZ. "Vorig jaar hadden wij een positief bedrijfsresultaat. Wij zijn structureel gezond, maar onze sector helaas niet", zegt Noppen. "De kapitaalinjecties zijn enkel verdeeld als voorschot, dus we moeten nog wachten op de eindafrekening om onze balans voor 2020 correct in te schatten."

Belfius liet aan het einde van de persconferentie federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A) kort aan het woord. Hij hoopt dat de Covid-19-crisis voor een "momentum" kan zorgen om de ziekenhuisfinanciering in het algemeen te hervormen, zo zei hij in een videobericht. "Dit jaar heeft aangetoond wat voor een uiterst fragiel financieringssysteem we hebben", aldus Vandenbroucke.