Europese bever duikt op in Watermaal-Bosvoorde

Het grootste knaagdier van Europa laat zich niet snel zien, maar recente sporen verraden dat de Europese bever zich schuilhoudt bij de Eikenhofvijver in Watermaal-Bosvoorde. Een opvallend weerzien, want de soort was al sinds de 19de eeuw verdwenen uit het gewest.

Het natuurreservaat van de Verdronken Kinderen ligt min of meer verzonken in het Zoniënwoud. De kleine vallei bestaat uit drie vijvers, verbonden via de Karregatbeek: de Hoefijzervijver, de Verdronken Kindervallei en de Eikenhofvijver. Rondom die laatste plas zijn nu knaagsporen van de Europese bever teruggevonden.

De terugkeer van de bever

Bevers zijn met een kop-romp-lengte van 70 tot 100 centimeter het grootste knaagdier van Europa. Op ca­pi­ba­ra’s na, zijn ze zelfs het grootste knaagdier ter wereld. Sinds 1848 was de soort helemaal verdwenen uit België, maar intussen zijn ze weer aan een stevige opmars bezig, vooral in Wallonië, maar ook in delen van Vlaanderen.

“Vermoedelijk zal Brussel die trend volgen, want bevers hebben maar weinig nodig”, zegt Kristijn Swinnen, directeur van Natuurpunt Studie. “Permanent water en houtige vegetatie zijn eigenlijk de enige voorwaarden. Tijdens de zomer eten ze ook grassen, kruiden en riet, maar tijdens de winter schakelen ze volledig over op houtige gewassen waarvan ze de schors opeten.”

In tegenstelling tot veel andere zoogdieren zoals reeën, hebben bevers maar weinig last van mensen in de buurt. Ze passen zich gemakkelijk aan een vermenselijkte omgeving aan. "In Leuven kon je op zeker moment iedere avond bevers spotten vanaf een brug in het centrum. Ook in Brussel zullen ze zich dus niet storen aan onze aanwezigheid. Loslopende honden zijn een ander verhaal: als een hond een bever spot, zal die ongetwijfeld de achtervolging inzetten."

Obstakels

Leuven staat bekend voor bevers en ligt qua afstand niet heel ver van Brussel. Dat het zo lang geduurd heeft voor er ook hier bevers boven water kwamen, betekent waarschijnlijk dat er zich obstakels op de waterlopen bevinden, zegt Swinnen. “Bevers verplaatsen zich al zwemmend voort. Het gebeurt dat er zich bijvoorbeeld een rooster in de waterloop bevindt, waardoor ze de straat moeten oversteken en vervolgens worden aangereden.” Dat gebeurde waarschijnlijk vorig jaar in Laken, toen daar een overleden exemplaar werd aangetroffen.

Of de bevers zich effectief gevestigd hebben aan de Eikenhofvijver valt nog even af te wachten. Het kan ook dat een bever op zoek is naar een territorium en die plek gewoon gepasseerd is. “Als hij zich daar effectief gevestigd heeft, zullen er de komende weken nog meer sporen opduiken. Denk aan een burcht, dammetjes, afgeknaagde bomen,... Een doortrekkend dier blijft niet langer dan een paar dagen ter plaatse. Als er weldra nieuwe sporen opduiken, kunnen we er dus van uitgaan dat de bever zich permanent gevestigd heeft in Brussel."

Klimaatbestendige stad

De definitieve terugkeer van de bever zou volgens Swinnen goed nieuws zijn voor Brussel en de transitie naar een meer klimaatbestendige stad. “Wat dat betreft is er op termijn een belangrijke rol weggelegd voor de dieren. Ze bouwen dammetjes die als kleine stuwmeren functioneren en houden water vast, waardoor er tijdens droogteperiodes gedurende langere tijd water beschikbaar zal zijn. Als het plots heel hard regent, vervullen ze diezelfde functie door het water te vertragen en langer op te houden. Eén kleine dam heeft natuurlijk een beperkt effect, maar zo'n systeem van een volledige populatie kan een belangrijke impact hebben.”

Heugelijk nieuws dus dat aantoont dat inspanningen resultaat opleveren. “Onze voorouders hebben de bever in het verleden compleet uitgeroeid. Bevers en hun dammen zijn intussen wettelijk beschermd en mogen dus niet langer actief verjaagd worden, wat duidelijk vruchten afwerpt. Je kan uit deze terugkeer niet de staat van de hele natuur afleiden, maar het is wel een symboolsoort om te koesteren.”