Politicoloog Delwit over hongerstaking: 'Een absolute nee moeilijk vol te houden'

De hongerstaking van 430 sans-papiers is al bijna veertig dagen bezig. Sinds eind mei vragen zij met hun actie om duidelijke regularisatiecriteria. Bevoegd staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V) houdt het been stijf: een collectieve regularisatieronde komt er niet. Het bezorgt hem spanning binnen de federale regering. “Ik denk dat de druk moet verlichten om tot een gedeeltelijke oplossing te komen”, zegt ULB-politicoloog Pascal Delwit.

De druk op federaal staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) neemt toe: na 38 dagen hongerstaking, vijf suïcidepogingen en nu zelfs vier mensen die hun lippen hebben dichtgenaaid, roepen zijn mede-regeringspartijen om een oplossing. Meer bepaald Ecolo en PS vragen om een “humane oplossing” en duidelijke regularisatiecriteria. Aan Nederlandstalige zijde blijft het voorlopig stil. Ook de Brusselse meerderheid, nochtans vertegenwoordigd door een PS’er, spreekt zich niet uit over de situatie.

“Er is zeker spanning binnen Vivaldi, maar ik denk niet dat één van de partijen hier een regeringscrisis over wil”, zegt politicoloog Pascal Delwit (ULB). Wel ziet hij een patstelling. “Het is moeilijk voor de CD&V-staatssecretaris om een ander standpunt in te nemen, maar het is ook moeilijk voor de PS en Ecolo om erover te zwijgen. Een deel van hun militanten vraagt hen om iets te doen, dus zetten zij in op communicatie.”

Is dat moreel te verantwoorden, als meer dan 400 mensen er hoop uit putten? Staatssecretaris Mahdi vindt van niet. “Extreemlinkse organisaties moedigen hongerstakers op het terrein dagelijks aan om door te gaan tot het bittere einde. Degoutant”, schreef hij dinsdag op Twitter, als reactie op een opiniestuk in Het Laatste Nieuws, dat voornamelijk de PVDA en Geneeskunde voor het Volk viseerde. De staatssecretaris houdt het been stijf: er komt geen collectieve regularisatieronde, zegt hij, want dat is niet voorzien in het regeerakkoord.

Individuele dossiers

Ondertussen herhaalt Mahdi dat de hongerstakers een individuele aanvraag tot regularisatie kunnen doen. Hij stelde vorige week al voor om een ‘neutrale zone’ in te richten, dichtbij de ULB, VUB en Begijnhofkerk, waar de migranten informatie kunnen krijgen over hun dossier en hun opties. Die zone is er vooralsnog niet. “Wij wachten op de goedkeuring van de mensen die dichtbij de hongerstakers staan om de informatiezone te kunnen voortzetten”, zegt Mahdi’s woordvoerster Sieghild Lacoere. (Lees verder onder de foto)

“De staatssecretaris zegt nu: er komt geen collectieve regularisatie, maar de individuele dossiers van de mensen kunnen wel onderzocht worden. Wel, als dat zo is, dan moet het gaan gebeuren”, vindt Luc Denys, advocaat vreemdelingenrecht bij de balie van Brussel. “Ik weet niet of die mensen allemaal een advocaat hebben. Ik weet ook niet of de Dienst Vreemdelingenzaken hun dossiers al onderzocht heeft. Het minste dat men zou kunnen doen, is een aantal ambtenaren ter plaatse sturen om met elke hongerstaker hun individueel parcours te bespreken.”

Denys is zelf voormalig schepen voor Groen in de gemeente Schaarbeek. Hij steunt de linkse meerderheidspartijen Ecolo en PS in hun betoog voor duidelijke criteria. “De groenen en socialisten vragen om de verhalen van de hongerstakers actief te onderzoeken, aan de hand van criteria die misschien ruimer zijn dan wat tot nu toe gangbaar is", zegt Denys. "Komen ze in aanmerking voor regularisatie of niet? Dan speelt het aantal jaar dat ze hier verblijven mee, hun talenkennis of de aanwezigheid van kinderen op school. Alleen vraagt de wet niet dat die criteria publiek zijn.”

Duidelijke criteria

De PS zegt al enkele weken dat ze de eisen van de hongerstakers steunen. Toch stemden diezelfde Ecolo en PS onlangs een wetsvoorstel van Défi weg, dat net dit soort transparante criteria wilde opstellen. “Ze moesten wel, want ze moeten het regeerakkoord volgen”, zegt advocaat Denys daarover. “Politiek gezien zijn ze wel voorstander.”

Politicoloog Delwit ziet daarin een tegenstelling langs de taallijn. “We weten dat de visie op migratie anders ligt in Vlaanderen en Wallonië, en bovendien zitten de twee grootste Vlaamse partijen niet in de federale regering”, zegt Delwit. “De CD&V, maar ook de Open VLD, voelen die druk vanuit de N-VA en het Vlaams Belang. In de bevolking leeft er traditioneel meer vijandigheid tegenover regularisatie.” Vooruit-parlementslid Ben Segers verklaarde dinsdag evengoed bij Radio 1 dat “regularisatie een gunst is, geen recht”.

Dat de hongerstaking precies in Brussel plaatsvindt, verschuift volgens Pascal Delwit de aandacht. “Het is een symbolische actie, omdat de meeste migranten daar wonen, maar men ervaart die actie ook anders in Brussel dan in Wallonië of Vlaanderen”, zegt hij. “Doordat de druk op drie plaatsen in Brussel ligt, raakt de hongerstaking sowieso meer aan Franstalige media en politieke partijen dan aan de Vlaamse.”

'Druk verlichten'

Een gedeeltelijke toegeving zal volgens de politicoloog niet te vermijden zijn. “Een absolute en totale nee lijkt mij moeilijk vol te houden”, zegt Delwit. “Ik begrijp dat de staatssecretaris politiek gezien zegt dat er niet elke tien of vijftien jaar een regularisatieronde kan komen. Anderzijds: er bestaat een vorm van illegale migratie, gewoon omdat er internationale migratiestromen zijn. Die kan je niet stoppen."

"Ik denk dat de druk en de media-aandacht op de staatssecretaris enigszins moeten verlichten vooraleer hij een toegeving kan doen", zegt Delwit. "Zelfs Theo Franken (voormalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie en N-VA’er, red.), die politiek gezien heel streng was, deed soms individuele regularisaties. Ook al is het maar een gedeeltelijke oplossing, het zou de hongerstakers een kleine opening geven om hun actie te stoppen.”

Het kabinet-Mahdi reageert dat zij nog altijd hopen dat de hongerstakers ingaan op het voorstel tot de neutrale informatiezone. “De mensen van DVZ zullen daar zijn en men moet hen vertrouwen. Ze werken op een neutrale manier en met de juiste expertise”, zegt woordvoerster Lacoere. Verder plant de staatssecretaris nog een interministeriële conferentie over asiel en migratie, maar die zal enkel gaan over migranten met een legaal statuut, niet over mensen zonder papieren. Daarvoor is nog geen timing bekend.