Bert Cornelis: 'Als je in Brussel rondloopt word je een believer'

Nu werkt hij voor Sven Gatz, maar zijn eerste journalistieke stappen deed Bert Cornelis bij Het Laatste Nieuws, dat toen nog een echte Brusselse redactie had. “Wij lazen ’s ochtends de kranten, luisterden op het uur naar de radio, keken tv op de middag en ’s avonds, en daarmee was het vat af: er waren geen sociale media, geen websites, niets, zelfs geen regionale televisie.”

Bert Cornelis (59) begon zijn journalistieke carrière op de Brusselredactie van Het Laatste Nieuws in 1983. Vanaf zijn bureau op de tweede verdieping van de redactie aan de Jacqmainlaan zag hij de auto’s op ooghoogte voorbijrijden: het was de tijd van de viaducten aan de Jacqmainlaan en de Leopold II-laan.

“Toen ik de eerste dag kwam werken, dacht ik dat de vuilnisdiensten staakten, zo vuil lag Brussel er toen bij, maar er heerste een vrije, ongedwongen sfeer en het leek wel of de Vlamingen elkaar allemaal kenden, het Vlaams-Brusselse wereldje was klein. De Vlaamse politici hadden ook Het Laatste Nieuws nodig, maar voor ‘Franstalig’ nieuws waren we aangewezen op de Franstalige media.

In het begin van de jaren 1980, voor Brussel een derde gewest werd, was de toegang tot Franstalige politici zeer moeilijk, er was geen respect voor Vlaamse journalisten. Ze keken neer op de Vlamingen, ze hadden ons ook niet nodig.

En dat was niet fijn. Ik herinner me levendig dat de Brusselse burgemeester Hervé Brouhon (PS) me ofwel uren liet wachten voor een interview of een gepland interview uiteindelijk afblies, en toen ik er na veel moeite in geslaagd was om de Anderlechtse burgemeester Henri Simonet (PRL, MR) te interviewen had hij niets te vertellen.”

Koelkast en cinema

Tot juni 1988 zat Brussel ‘in de koelkast’ en de liberalen waren tegen het derde gewest, omdat ze vreesden dat dat zou uitdraaien op een strijd van twee tegen één, Brussel en Wallonië tegen Vlaanderen. Dat leefde ook binnen de Vlaamse Beweging. Cornelis: “Het Laatste Nieuws was dan wel geen PVV-krant, het was wel een liberale krant die de politieke standpunten van de partij deelde.

Hoofdcommentator Piet Van Brabant zat op de lijn van liberale politici als Annemie Neyts, die meende dat je de rechten van de Brusselse Vlamingen beter kon verdedigen vanuit de nationale regering omdat de Vlamingen daar in de meerderheid waren.”

Maar volgens Cornelis is gebleken dat dat niet klopte. “Brussel was in de jaren 1980 een institutionele chaos, er was de agglomeratieraad met figuren als Serge Moureaux en Basile Risopoulos. De raad, die bevoegd was voor brandweer en huisvuilophaling, vergaderde in de brandweerkazerne en had maar één keer verkiezingen gehouden … in 1971.

Die ‘cinema’ heeft uiteindelijk achttien jaar geduurd. En Brussel, dat vanuit de nationale regering bestuurd werd, was een kiezel in de schoen van die regering, Brussel werd te pas en te onpas gebruikt en misbruikt voor andere dossiers.”

Toen de liberalen in 1987 door de CVP ingeruild werden voor de socialisten, hebben Jean-Luc Dehaene en Philippe Moureaux met een flinke duw in de rug van VU-voorman Hugo Schiltz Brussel in de steigers gezet. En het moet gezegd worden, aldus Cornelis, dat de Brusselaars er beter van geworden zijn.

“Mensen als Annemie Neyts en Guy Vanhengel hebben later ook ingezien dat de Brusselaars een eigen gemeenschap vormen, of zoals Vic Anciaux het uitdrukte: de Brusselse Vlamingen waren Vlaamse Brusselaars geworden,” zegt Cornelis.

En toch zijn er nog altijd Vlamingen die niet in het Brusselse model geloven. Cornelis: “Vlamingen als Hendrik Vuye zijn kritisch voor het Brusselse model, en ik moet toegeven dat het niet perfect is, maar Vlaanderen is evenmin perfect. Er kunnen verbeteringen aangebracht worden, zoals de overheveling van bevoegdheden van de gemeenten naar het gewest, zonder evenwel het lokale niveau volledig onderuit te halen.

Maar de veranderingen moeten door de Brusselaars zelf gebeuren. Ik raad de Vlamingen ten sterkste af om Brussel hervormingen op te dringen, dat zou weleens nefast kunnen aflopen voor de Vlamingen zelf. Brussel zal, in welke toekomstige staatsvorm ook, dé motor van de Belgische invloedssfeer blijven. Dat geef je niet prijs.”

Baronieën zijn weg

De Vlaamse Beweging blijft ook achterhaalde beelden koesteren, zegt Cornelis, zoals de Brusselse gemeenten als baronieën: die baronieën zijn verleden tijd. Cornelis: “Het huidige model laat toe dat de Brusselaars hier kunnen samenleven. De Brusselaars zijn een club geworden, waar niet alleen Frans- en Nederlandstaligen toe behoren, maar ook anderstaligen, en dat werkt.

Als je in Brussel rondloopt, word je een believer. Oké, ik heb er zelf nooit gewoond, maar ik heb mijn liefde voor Brussel wel aan mijn kinderen kunnen doorgeven. Mijn dochter en mijn zoon zijn allebei uit het Leuvense in het centrum komen wonen. Ze zijn er heel gelukkig. Het klopt gewoon ook niet dat Brussel onveilig is, in ieder geval niet onveiliger dan Antwerpen, Leuven of Gent.”

Toen Cornelis aan zijn journalistieke carrière begon, waren er twee groepen: Franstaligen en Vlamingen, die op tijd en stond lijnrecht tegenover elkaar stonden. Vandaag is Brussel een kosmopolitische stad met een eigen identiteit. Cornelis: “De Brusselaars moeten de Vlamingen blijven uitleggen hoe Brussel in elkaar steekt. Ze mogen er zich niet van afmaken met ‘ze begrijpen ons toch niet’.

Anderzijds moeten ook de Vlamingen zich voor Brussel blijven interesseren en in hun hoofdstad investeren. En dat is niet gemakkelijk: het kosmopolitische Brussel tegenover het Vlaanderen waar het antimigranten- en antivluchtelingendiscours opgang maakt. Ook de Nederlandstalige partijen en hun Vlaamse moederpartij groeien uit elkaar en ik betreur dat ten zeerste.”

Een meertalig verhaal

De Brusselaars hebben communautair een lange weg afgelegd. “Het Brusselse verhaal is een meertalig verhaal, dat is een point of no return. Kijk maar naar het gemeenschappelijke verhaal dat VUB-rector Caroline Pauwels en ULB-rector Yvon Englert aan het schrijven zijn. Jaren geleden was dat ondenkbaar. Dat is goed voor Brussel.

Ook de Vlaamse regering hoort dat te steunen in plaats van het toegelaten percentage colleges in het Engels op te trekken en haar eigen taal onderuit te halen. Maar er is natuurlijk ook het gewone, dagelijkse leven van de Brusselaars: het aantal Nederlandstalige gezinnen is erop achteruitgegaan, maar het gebruik van het Nederlands is gestegen. We moeten de toepassing van de taalwetgeving in het oog houden, zonder op communautaire oorlogjes aan te sturen.”

Cornelis is een groot voorstander van de reanimatie van de metropolitane gemeenschap: “Er zijn een aantal problemen die Vlaanderen en Brussel gemeenschappelijk moeten oplossen, zoals de files, al klopt het natuurlijk niet dat er alleen files naar Brussel zijn. Wie naar Antwerpen moet, staat misschien nog meer stil. Er moet een institutionele band tussen de Vlaamse en de Brusselse regering komen om die problemen aan te pakken.”

Toen Cornelis zijn carrière begon was Het Laatste Nieuws de meest Brusselse van alle kranten. In de jaren 1990 trok de krant naar Kobbegem en stonden journalisten urenlang in de files in de Leopold II-tunnel, nu is de krant neergestreken in Antwerpen.

Cornelis ziet het met lede ogen aan: “Je verslaat de Wetstraat niet van op het Kievitplein, ook niet in een tijd waarin sociale media overheersen. Een politiek journalist moet in de Wetstraat rondlopen, hij moet 'erbij zijn', net zoals een stadsverslaggever niet aan zijn bureau moet zitten, maar de stad moet intrekken. Gelukkig komt De Standaard terug naar Brussel, die krant zal daar de vruchten van plukken.”