JOUW VRAAG. Is het toeval dat de Nieuwe Graanmarkt en het Koningsplein op één lijn liggen?

Vertrekkend aan het Koningsplein kan je na 750 meter het Stadhuis op de Grote Markt bereiken. Er zijn natuurlijk verschillende wegen, maar we namen de Kunstberg tot Kantersteen en via de monumenten van koning-ruiter Albert I en koningin Elisabeth slaan we de Sint-Jansstraat in tot het gelijknamige plein, en verder via de Violetstraat tot de Hoedenmakersstraat, om te stranden op de hoek tussen de Karel Bulsstraat en de Grote Markt, waar het Stadhuis staat.

Ook 750 meter is het van de Grote Markt, via de Boterstraat, de Taborastraat en langs het Beurs­gebouw tot de Anspachlaan en verder de August Ortsstraat in. Om verderop na de Dansaertstraat te belanden bij de Nieuwe Graanmarkt, 750 meter dus. Beide promenades duren tussen zeven en acht minuten, als je de verkeerslichten negeert (wat uiteraard niet de bedoeling kan zijn). Maar al even opmerkelijk en ‘toevallig’ komen we van de Grote Markt - via de Gasthuisstraat en Keizerlaan - na 750 meter uit bij de Zavelkerk. En een andere ster volgend, stranden we ook na 750 meter bij de Kapellekerk, vertrekkend van het Stadhuis en de Grote Markt (uit 1440).

Een mirakel

Even hoopten we een verklaring te vinden bij hoogleraar historische cartografie Bram Vannieuwenhuyze, doctor in de geschiedenis, maar zijn proefschrift ‘Brussel, ontwikkeling van een middeleeuwse stedelijke ruimte’ laat ons op onze honger. Pure luxe is wel dat de professor voor ons toch de tijd nam om het ‘toeval’ van antwoord te dienen. “Ik heb snel het boek Bruxelles Néoclassique van Christophe Loir (ULB-hoogleraar en dé referentiespecialist in de stedenbouwkunde van de 18de eeuw, red.) opengeslagen, en daarin de kadertekst over de Nieuwe Graanmarkt gelezen. Die is overigens van de hand van Xavier Duquenne, een andere kenner van het 18de-eeuwse Brussel. In elk geval ben ik niets tegengekomen over een eventuele symmetrie tegenover het Koningsplein. Ook op het ontwerpplan van architect Nivoy uit 1786 wijst niets in die richting.”

​​​“Voor zover genoeg informatie beschikbaar is over het ontwerp van de Nieuwe Graanmarkt uit de 18de eeuw en het Balieplein op de Coudenberg (zo al benoemd in 1125, red.), waarop later het Koningsplein werd aangelegd, kan dat niet gelinkt worden aan de aanleg van de middeleeuwse Grote Markt.”

Zelf durven we wel af te leiden bij de reeks vogelvluchtplannen of beeldkaarten van koninklijk cartograaf Jacob van Deventer - die voor de Spaanse vorsten Filips II en Karel V in onze contreien werkte - hoe de drie wijken zich tot elkaar verhouden. Maar gezien de Nieuwe Graanmarkt en het Koningsplein van de 18de eeuw dateren, kan niets verklaard worden met de kaart van het hertogdom Brabant met Brussel, die Van Deventer in 1536 voorgelegd heeft aan de Raad van Brabant.

Bijgevolg vertrouwen we op een Franse collega-journalist en humorist, Paul Guth, die definieerde dat ‘het toeval een lekenvorm voor het mirakel is’. Want van een zuiver, onvermijdelijk of planmatig toeval kan hier inderdaad geen sprake zijn. Blijft nog de ‘kans’ op een ‘oorzakelijk toeval’: een oorzakelijk toeval is een gevolg van een (onbewuste) opzet uit het verleden. Maar dat ‘ingeleid toeval’, moet dan wel door iemand mee in het graf zijn genomen.

VOLGENDE WEEK: Wat zit er allemaal verborgen achter de gevel van Wetstraat 16?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie. De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag in Big City.