BIG CITY. Waarom heeft Vivaqua een kasteel?

Een van de belangrijkste winningssites van Brussels drinkwater ligt op zo'n honderd kilometer van de hoofdstad: het kasteel van Modave. In 2021 was de productie in die site goed voor 16,8 procent van de totale Brusselse drinkwaterproductie. Het Modave-domein veranderde door de jaren heen regelmatig van eigenaar, één constante blijft er eeuwenlang van levensbelang: water.

De vallei van Hoyoux bevat heel wat bronnen. “Het kasteel is in de middeleeuwen gebouwd op een rotspunt,” vertelt directeur Benoît Van Hespen. “Het ligt boven de Hoyoux-­rivier.” In het midden van de zeventiende eeuw wordt het kasteel deels verwoest, maar wanneer de doorgewinterde veldheer en graaf Jean-Gaspard-Ferdinand de Marchin na een mislukte militaire expeditie terugkeert naar zijn heimat, blaast de kersverse eigenaar het kasteel nieuw leven in. “Hij vormt het om tot een plezierkasteel en laat het in de klassieke Franse stijl renoveren.”

De Marchin, die zich voor de renovatie aan de grandeur van de Franse kastelen spiegelt, mist nog één bouwsteen: water. “Hij wil water in zijn tuinen om vijvers en fonteinen te creëren,” zegt Van Hespen. Maar het hoogteverschil tussen kasteel en rivier bedraagt zestig meter. “Daarom schakelt hij een timmerman in die een hydraulische machine creëert om het water opwaarts te sturen.”

Het technologische vernuft van Renkin Sualem, de bewuste timmerman, ontgaat ook Lodewijk XIV niet. In opdracht van het Franse hof bouwt de Luikenaar de befaamde machine van Marly, een pompsysteem dat de fonteinen van het paleis van Versailles van stromend water zal voorzien.

Een tweetal eeuwen later begint de waarde van het Waalse water steeds meer door te dringen in Brussel, zeker wanneer er door de groeiende bevolking geanticipeerd moet worden op een mogelijke waterschaarste. “Daarom lanceert koning Leopold II in 1882 een wedstrijd. De toenmalige eigenaar van het kasteel, Paul Van Hoegarden, weet natuurlijk af van de verschillende bronnen en schrijft zich in.” Nadat Vivaqua – de intercommunale bestaat al sinds eind negentiende eeuw – het project heeft overgenomen van Van Hoegarden, schiet het de hoofdvogel af.

De werken aan de winningssite vatten aan begin twintigste eeuw. Na een korte onderbreking door de Eerste Wereldoorlog wordt het grootste Belgische stroomgebied in 1922 ingehuldigd.
“Vanaf dat moment wordt het water vanuit het domein opgenomen en zonder bewerking doorgestuurd naar Brussel,” zegt Van Hespen. Uiteindelijk verwerft Vivaqua het hele domein in 1941. “Dagelijks gaat het om een productie van 53.000 tot 80.000 kubieke meter,” legt Saar Vanderplaetsen van Vivaqua uit.

“De jaarlijkse productie schommelt wat, afhankelijk van hoeveel grondwater er beschikbaar is, wat dan weer – onder meer – afhangt van de hoeveelheid neerslag die het gebied slikt tussen november en maart,” aldus Vanderplaetsen. De winningssite is de tweede grootste van de 26 Vivaqua-­sites

• VOLGENDE WEEK Waarom heet de Brusselse specialiteit 'Pain à la Grecque'?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City

Welke vraag wil jij graag beantwoord zien?