BIG CITY. Waarvoor dienen de blauwe emailplaatjes 'gaz à l'étage'?

Net als in Parijs kan de oplettende pseudo-archeoloog ook in Brussel overgebleven stadsfossielen terugvinden. In Vorst en in Sint-Gillis, maar ook rond het Vossenplein bijvoorbeeld, hangen er op verschillende huizen nog steeds blauwe emailplaatjes.

“Awel, dat heb ik mij ook al vaak afgevraagd,” klinkt het wanneer de deur van 't Huizeke vzw op het Vossenplein opengaat. Daar lijkt het blauwe plaatje perfect te rijmen met het interieur van het gebouw. Kris Raemdonck is de eigenaar van het pand. Zij vertelt dat het stamt uit de tijd dat er stadsgas werd aangelegd. “Het betekende dat er in dat pand op elke verdieping toegang was tot stadsgas, wat in die tijd niet zo frequent voorkwam,” zegt Raem­donck.

Sibelga, distributienetbeheerder voor elektriciteit en aardgas in Brussel, bevestigt die uitleg. Gasvoorziening in de negentiende eeuw was inderdaad helemaal niet vanzelfsprekend. Gaz à l'étage werd toen dus geëtaleerd om aan te geven dat de gasleiding van de maatschappij op elke verdieping passeerde. Het werd enerzijds gebruikt om veiligheids­redenen, als brandweerverwittiging in het bijzonder. Anderzijds was het een verkooppraatje, want woningen met zo'n plaatje straalden een zeker comfort uit. Het getuigde van een belangrijke sociale vooruitgang die het huiselijke leven van de Brusselaars aanzienlijk verbeterde. Nu is het nut ervan echter achterhaald.

De leidingen lopen nog altijd op elke verdieping, maar Françoise Bosmans van de klantendienst van Sibelga vertelt dat mensen een premie krijgen als ze hun gasteller in de kelder laten installeren. “Zo is het toegankelijker voor de brandweer en dus veiliger, en ook voor ons gemakkelijker om de meterstand te kunnen lezen.”

Als die bordjes nog aan oude gebouwen hangen, zou dat volgens Bosmans kunnen zijn omdat er nog altijd een aparte gasteller is op elke verdieping. In 't Huizeke is dat echter niet het geval. Zo'n 25 jaar geleden werden de gasketels en de tellers vernieuwd. Raemdonck heeft verder geen weet van een mogelijke verplichting om dat plaatje te laten hangen. “Bij ons blijft het eerder hangen als een aandenken aan de geschiedenis,” klinkt het.

Aan het blauwe plaatje hangt nog een fraaie anekdote vast over hoe een politieagent aan zijn bijnaam kwam. Een stagiair in opleiding bij François De Groodt, toen politieman in Brussel, maakte een proces-verbaal op voor een auto die verkeerd geparkeerd stond. Hij moest de straatnaam op het formulier vermelden, en schreef, nietsvermoedend, Gaz à l'étage op. Het pv was daardoor ongeldig, maar De Groodt vond de fout zo grappig dat hij deed alsof zijn neus bloedde. De stagiair kreeg de bijnaam Gaz, al kon die daar zelf niet zo mee lachen, zo vertelde De Groodt enkele jaren geleden: “Hij was daar boos om, maar enfin, doemei zit kik ni in.”

• VOLGENDE WEEK: Wat gebeurt er met de oranje zak na ophaling?