BIG CITY. Wat zijn de Solvay-conferenties?

Albert Einstein en Marie Curie zijn in Brussel nog slimmer geworden dan ze al waren. Dat komt door de Solvay-conferenties, waaraan ze vaste deelnemers waren. Voor wetenschaps­dummies zijn zij waarschijnlijk de bekendste namen op die bijeenkomsten over fysica en chemie, maar het summum van de natuurkundige wetenschappers van de negentiende en twintigste eeuw nam er deel aan.

Onder anderen de grote Franse wiskundige Henri Poincaré, Max Planck en Niels Bohr, allebei grondleggers van de kwantumfysica, en nog meer knappe koppen uit die tijd. In november 1911 kwamen ze voor het eerst samen in Brussel in Hotel Métropole.

De man die de vierentwintig topwetenschappers samen rond een chique tafel kreeg, was Ernest Solvay. Een ingeweken Brusselaar van wie de naam op verschillende plekken in Brussel opduikt. Hij bouwde een fortuin op omdat hij gevonden had hoe in grote hoeveelheid natriumcarbonaat of sodazout kon worden geproduceerd. Die stof kan voor heel wat doeleinden gebruikt worden, in de glasindustrie, de gietijzerindustrie, maar ook de chemische industrie.

Zijn ontdekking maakte hem door die grote toepassingsmogelijkheden slapend rijk. Dat hij van Solvay et Compagnie een wereldbedrijf maakte, dat vandaag nog altijd in de Brusselse beursindex Bel-20 staat, maakt dat we zijn naam niet alleen linken aan de wetenschap, maar ook aan de economie. Zo draagt de opleiding voor economische wetenschappen aan de ULB zijn naam. Hij investeerde zijn geld ook in het door Victor Horta getekende, prachtige Hotel Solvay op de Louizalaan en de indrukwekkende Solvay Bibliotheek in het Leopolds­park.

Tien Nobelprijzen

Behalve al die verwezenlijkingen is er nog die andere onmiskenbare verdienste voor de wetenschap. Solvay had een grote passie voor fysica en chemie. Hij kwam op het idee om de grootste wetenschappers van dat moment samen te brengen om bevindingen en inzichten uit te wisselen, en zo tot nieuwe ontdekkingen te komen. De aanwezigen in 1911 kwamen op uitnodiging en het waren niet de minste, het was een gezelschap ter waarde van tien Nobelprijzen. De vierentwintig wetenschappers discussieerden vijf dagen aan een stuk, met uitzonderlijk resultaat.

Op de agenda van de eerste conferentie stond het thema 'De theorie van de straling en de quanta'. De wetenschappelijke uitleg laten we even achterwege, maar die conferentie werd een belangrijk keerpunt in de kwantumfysica, niet alleen wetenschappelijk, het smeedde ook banden tussen de verschillende wetenschappers. Voor herhaling vatbaar dus en dat gebeurde ook. Solvay stichtte het Instituut voor Fysica, dat later het Instituut voor Fysica en Chemie werd. Via die instelling werden nog veel edities van de Solvay-­conferenties georganiseerd. De groep wetenschappers breidde steeds uit, en sommige figuren werden vaste waarden op de bijeenkomsten.

Ook na de dood van Solvay werden de conferenties georganiseerd. Een andere conferentie die de geschiedenis inging, was de vijfde editie die het begin markeerde van de nieuwe kernfysica. Maar in het algemeen kan worden gesteld dat de Solvay-­conferenties wereldwijd zijn uitgegroeid tot de belangrijkste conferenties over fysica en chemie. Ze vinden trouwens nog altijd plaats. Hoewel ze minder ingrijpend zijn, blijven het vaste waarden in bepaalde domeinen van de wetenschap en hebben de conferenties de fundamenten gelegd van de moderne natuurkunde.

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City