Te koop: de akte waarmee Napoleon verkaveling koninklijk domein van Laken verhinderde

Wist u dat het koninklijk domein in Laken ooit bijna verkaveld werd? Het was Napoleon die dat tegenhield, door het domein in 1804 te kopen. De originele koopakte, ondertekend door de Kleine Generaal, gaat vrijdag onder de hamer in veilinghuis Arenberg Auctions.

Het Brusselse veilinghuis Arenberg Auctions in de Wolstraat is gespecialiseerd in zeldzame boeken, prenten en manuscripten. Onder de honderden loten zit dit keer een stukje unieke Brusselse geschiedenis: de originele koopakte van Napoleon die de verkaveling van het domein van Laken verhinderde. De akte werd opgesteld in Parijs op 3 augustus 1804. Aankoopprijs: 150.000 francs.

De officiële startprijs ligt op 3.000 euro, al is de kans groot dat het stuk voor een veel hoger bedrag onder de hamer zal gaan.

De keizer die de sloop voorkwam

Na de Franse Revolutie werd het kasteel en bijhorend park, oorspronkelijk de residentie van de Oostenrijkse aartshertogen, als nationaal goed verkocht. Speculanten wilden het kasteel slopen om de bouwmaterialen te verkopen. Maar dat was buiten Napoleon Bonaparte gerekend, die in 1803 toevallig militaire oefeningen bijwoonde in de omgeving. Hij werd op slag verliefd op het domein, kocht het kasteel en startte met de restauratie.
​​
​Een jaar later, in 1804, kroonde Napoleon zichzelf tot keizer: een titel waardoor zijn oog nu ook viel op de bossen, weiden en grasvelden rondom het kasteel. Toeval wilde dat een gewiekste rentenier, Emmanuel Piers, het jaar daarvoor eigenaar was geworden van de ruim 20 hectare. Als ‘promotor van onroerende goederen’ wilde hij het gebied in percelen verkavelen, zo luidt het relaas. Napoleon stak er een stokje voor, waardoor het domein zoals het er destijds bij lag nog altijd een feit is.

“Het is een weinig bekend historisch feit, en daarom des te opmerkelijker”, zegt veilingexpert Henri Godts van Arenberg Auctions. “Hoewel Napoleon weleens als bemoeial wordt weggezet, heeft zijn optreden wel mooi de sloop van het kasteel van Laken en de verkaveling van het omringende domein verhinderd. Dat maakt dat deze akte een bijzonder stuk Brusselse - en zelfs Belgische - geschiedenis herbergt.”

Zeldzaam misboekje en fopcatalogus

Op dezelfde veiling, vrijdag en zaterdag, gaat nog een tweede bijzonder stuk onder de hamer: een 15de-eeuws missaal - ofwel misboek - uit de Sint-Goedelekathedraal. Het werk uit 1487 raakte zoek tijdens de Franse Revolutie. Wellicht werd het gestolen en kwam het in verschillende handen terecht, om vervolgens weer boven water te komen in een privécollectie. De aanvangsprijs voor het werk wordt geschat op minstens 25.000 euro tot 30.000 euro. ​
​​
​“Het is een uniek exemplaar, omdat er zelden zoveel bekend is over een eeuwenoud misboek”, zegt Godts van Arenberg Auctions. “Van dit missaal zijn we op de hoogte van zowel het ontstaansjaar, de opdrachtgever, de scribent als de illustrator. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe uitzonderlijk dat is.”

De veiling bevat in totaal uit 900 loten: ook tal van zeldzame boeken, atlassen en het tweede deel van de Louis-Paul Boon collectie worden geveild. Net als enkele topstukken uit de nalatenschap van Renier Chalon - auteur van de befaamde fopcatalogus van de bibliotheek de Fortsas. Een prachtig staaltje “fake news” avant-la-lettre van 180 jaar geleden.