Tieners leiden de Finse scouts: 'We horen bij de bomen'

In 2020 zal de Fins-Brusselse scoutsgroep Brysselin Tuulihaukat (Brussels Winds) twintig jaar actief zijn. Zonder clublokalen weliswaar. Wel heeft ze kledij voorhanden voor alle weer. En ze vertoeft altijd in het bos, respectvol voor én één met de natuur. Een spelzondag bij deze kinderen verloopt wel zeer apart, zag BRUZZ. Brussel telt nog veel andere buitenlandse scouts.

Op een handvol volwassenen na, die de bestuurstaken voor hun rekening nemen, is Brysselin Tuulihaukat (Tuhat), wat staat voor Brussels Winds of Windbreaks (houtwal, windbescherming) een ‘jongerenclub’, met alleen maar 7- tot 17-jarige Finnen. Zo'n honderd kinderen, die bijna allemaal schoollopen op de Europese School.

Het is ook binnen de schoot van de Europese School dat de scoutsgroep is opgericht. “Eens de schooljaren in Brussel voorbij zijn, trekken de 18-jarigen terug naar Finland voor hogere studies. Vandaar dat de leiding door jonge tieners moet worden verzorgd, bij ons vanaf 13 en 14 jaar,” verduidelijkt Matti Syyrakki, hoofdleider van de Finse scouting, die aangesloten is bij de Federatie Open Scouting (FOS).

Iedere zondag trekken de Brussels Winds het woud in, op de grens tussen Sint-Pieters-Woluwe, Kraainem en Tervuren. Tweemaal per jaar is er een kamp, in de lente doorgaans op de terreinen van De Kluis (Sint-Joris-Weert), in de herfst al eens elders in het land.

Voor de praktische organisatie van die kampen, en ook voor de boekhouding en het beheer van de website staan enkele ouders en anciens in, die in hun jonge jaren in Finland bij de scouts en gidsen waren. Schatbewaarder Elina (al tien jaar actief bij Brussels Winds) geeft de spirit goed weer: “Finnen zijn op hun best in de natuur, gewoon buiten, ongeacht het weer. We horen bij de bomen.”

Geen korte broek

Op de regenzondag dat BRUZZ erbij is, in het bos tussen de Zwarte Dennenlaan en Halfuurweg (Vier Armen), spreken de groepen wat vroeger af dan normaal.

De kleinsten zijn druk in de weer met video-opnames van een zelf te verzinnen theaterstuk. “De acteerstukken zullen op het web getoond worden en als alles naar wens verloopt, verdienen de welpen hiermee een ‘tarpot’. Zo heet het prestatie-insigne of de verdienstenbadge om op het scoutshemd te naaien,” legt leidster Alexandra uit. Ze heeft er vier jaar leiding op zitten.

Scoutskledij dragen deze scouts op hun wekelijkse speeldag niet, op een sjaaltje na. Ze dragen het uniform enkel bij plechtigheden of bij ceremonies op het kamp. Korte broeken komen er dus niet aan te pas: tegen weer en wind beschermd zijn primeert.

Finse overlevingskunst

Leidster Alexandra: “Ik woon al mijn hele leven in Brussel en heb, zoals de meeste groepen, tien kinderen te begeleiden. Het zijn 7- en 8-jarigen.” Verkleed geeft het kleine grut het beste van zijn Finse spreekvaardigheid en durf prijs: in een samen verzonnen theaterplot over de kidnapping van Joulupukki, de Finse kerstbok of kerstman. Ze gaan volledig op in het stuk, en letten op geen donder en regen, die om hun oren slaat.

De cineasten schuilen wel onder een paraplu. De leidster verduidelijkt: “Acteren is een van de vele vaardigheden die de jonge scouts worden meegegeven, om het obligate lijstje van het Finse scouts-programma af te werken, vol speciale vaardigheden.”

Zo ook een boel Finse regels en overlevingstechnieken in het bos: zoals met nat hout vuur maken, een vork uit een boomtakje snijden en de oriëntatie afleiden uit de boombegroeiing. Finse tradities onderhouden hoort daar ook bij, zoals de vlaggengroet, Finse literatuur en liederen leren kennen, typische spelletjes doen, koken en reddingszwemmen.

Nooit straf

Het gaat er dus op vele vlakken anders aan toe dan bij de reguliere Nederlandstalige scoutsverenigingen in de stad. Matti: “Een hele dag of namiddag spelen doen we nooit. We houden het bij anderhalf uur. Dat is net genoeg voor de ouders, die hen brengen, om zelf al wandelend een frisse neus te halen. Zo zijn ook zij even terug in de natuur."

"Dat onze leiding jonger dan 18 jaar is, maakt ook een groot verschil, en bemoeilijkt natuurlijk de ‘gezamenlijke interesses’ onder de scoutsleiding van andere taalgroepen.”

Van die opleiding tot jonge leiders zien we een staaltje, wat dieper in het bos. Ze krijgen in groepjes van drie tieners al spelend les van Laura, zelf al drie jaar leidster. Laura gooit vragen in de ronde, waar de tieners het beste antwoord moeten op verzinnen.

“Hoe maak je duidelijk dat je kinderen stil moeten zijn rond het kampvuur waar iemand van de leiding een speech houdt?” vraagt de begeleidster. De jongens denken na. Twee hebben een antwoord. “Ik zou streng in hun richting gaan kijken, zodat ze het uit mijn blik begrijpen.” En de andere: “Ik zou het vooraf duidelijk meegeven, dat het meteen stil moet zijn als iemand het woord gaat nemen.” Straffen is uit den boze, er moet ‘communicatie’ verzonnen worden die aanvaardbaar is voor kleine kinderen.

Lees verder onder de foto.

Jonge leiders

Op zo'n jonge leeftijd scoutsleider worden is niet gemakkelijk. De Finse scouts schenken zelfs aandacht aan het andere geslacht: ze doen er alles aan opdat meisjes en jongens elkaars worsteling in de pubertijd kunnen begrijpen.

De leiding zijn eigenlijk zelf nog kinderen, met een nog speels gedrag. Leider worden in één jaar tijd (voor 13 en 14-jarigen), is met andere woorden leren begeleiden. “en groeien met het goede voorbeeld van de ouderen,” verduidelijkt Laura die de leiderslessen geeft volgens het strikte Finse boekje.

“We leren ze alle basic skills, van waarom en hoe iemand zijn tanden moet poetsen, hoe een nacht te overleven buiten, hoe een tent op te zetten alleen, hoe niet te straffen maar uitleg te geven over waarom iets niet kan, tot hoe er moet gezorgd worden voor spelplezier van 7-jarigen."

Hoofdleider Matti: “Het grote verschil met andere scoutsverenigingen is dat onze Finse tieners leren om sneller grote verantwoordelijkheid te nemen, voor de kleinsten én voor de natuur.”