BIG CITY. Kunnen we in Brussel nog meer in de hoogte bouwen?

Het aantal Brusselaars blijft jaar na jaar stijgen. Hoewel de stijging dit jaar de kleinste was sinds 1998, zijn we intussen toch met 1,2 miljoen mensen die onze plek zoeken in de stad. Op sommige plaatsen lukt dat gemakkelijker dan op andere.

Het plaatstekort in de scholen is een wederkerend nieuwtje als 1 september er weer aan komt. Ook het tekort aan groene ruimte blijft een klassieker. Heel wat kantoorruimtes staan leeg, zeker sinds de coronacrisis telewerken in onze routine bracht.

Ruimtelijke indeling zal altijd een van de grootste uitdagingen zijn van een uitdijende stad. In deze denkoefening komt steeds hetzelfde idee terug: zouden we de stad niet beter verticaal uitbreiden dan horizontaal? Hoogbouw wordt door velen gezien als de oplossing voor de woningnood en de verdichting. Het is ook een ecologisch alternatief: je deelt immers met meerdere mensen meerdere functies, zoals het energieverbruik van een gebouw.

We hebben in Brussel best wel wat verschillende soorten hoogbouw. In de jaren 1950 en 1960 kreeg Brussel sociale woontorens aan de rand van de stad. De bekendste zijn de Modelwijk in Laken, het Peterbos in Anderlecht en de woontorens aan de Van Overbekelaan in Ganshoren. Dat zijn ook de jaren waarin de kaalslag plaatsvond van de Noordwijk en een hele buurt moest wijken voor de bouw van de Manhattanwijk. Het centrum moest moderne, hoge kantoorgebouwen krijgen, net zoals in New York en andere grootsteden.

Uit die twee soorten hoogbouw uit die tijd, woontorens en hoge kantoorgebouwen, zijn lessen getrokken voor de hoogbouw van de toekomst. Samen met veel andere experten is Brussels bouwmeester Kristiaan Borret voorstander van torens met een gemengd gebruik en een gemengd publiek. Sociale woonblokken waar alleen kansarme gezinnen wonen, hebben afgedaan. Woontorens met grotendeels luxeappartementen kunnen evenmin op algemene goedkeuring rekenen, want dan wordt vaak alleen een bepaalde doelgroep aangesproken. Een mengeling van betaalbare en duurdere woningen in een toren is belangrijk om een sociale mix te creëren in het gebouw. Die gemengde invulling is trouwens ook de nieuwe trend.

Wijk in de hoogte

Een toren zou je een wijk in de hoogte kunnen noemen, en die benadering maakt dat nieuwe projecten verschillende functies krijgen, zoals een mix aan wooneenheden en kantoren. Maar ook aan de voet van de toren is een verbinding met de wijk belangrijk. Die kan gecreëerd worden door horecazaken en groene ruimte rond de hoogbouw, zodat er geen braakliggend terrein rond komt.

In de hoogte bouwen kan vandaag dus niet zomaar in het wilde weg, die mix moet er zijn. En behalve die invulling zijn er nog veel andere factoren waarmee bouwpromotoren rekening moeten houden. Door de aanvliegroutes van de vliegtuigen, moet er bij de bouw van een toren toestemming worden gevraagd aan luchtverkeersleider Skeyes. De vliegroutes zijn ook de reden dat er in Brussel geen torens staan boven de 150 meter.

Een andere voorwaarde voor de locatie van een hoog gebouw, is zijn plek in de skyline. Het zou zonde zijn om op belangrijke uitkijkplekken een iconisch gebouw zoals de Basiliek van Koekelberg of het Justitiepaleis te verstoppen. Ook kan een toren klimatologische effecten met zich meebrengen aan de sokkel, zoals schaduw en tochtgaten. Indien het bouwwerk in een bepaalde windrichting staat en er geen luifels zijn, kunnen er beneden luchtstromen ontstaan.

Het rijk van de hoogbouw is dus zeker nog niet uit, maar op een bewuste manier in de hoogte bouwen, dat is pas de toekomst.

• VOLGENDE KEER: Werd de vouwfiets uitgevonden in Molenbeek?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City