JOUW VRAAG: Waarom heeft Brussel geen begijnhof meer?

De Sint-Jan-Baptist-ten-Begijnhofkerk, zoals we die vandaag kennen met haar gerestaureerde gevel na de kerkbrand in 2000, is een van de mooiste Belgische kerken in Italiaans-Vlaamse barok.

VRAAG VAN ERIK UIT SINT-LAMBRECHTS-WOLUWE

De kerk is een creatie van architect Lucas Faydherbe. Ze dateert van 1657 - eerste steenlegging - midden in een periode waarin de plaatselijke begijnengemeenschap de grootste van onze contreien was, met een hoogtepunt in het jaar 1676. Na een vijftiental begijnhoven in Vlaamse gemeenten en steden in de eerste helft van de dertiende eeuw, kreeg ook Brussel in 1250 een begijnhof, buiten de eerste stadsomwalling. Iets eerder hadden vier dochters van een boer (cijnsontvanger?) uit Gooik toelating gekregen van de bisschop van Kamerrijk om een huis te bouwen. Hun ‘gemeenschap’ was snel goed voor 1.200 leden, allemaal christelijke, ongetrouwde vrouwen. Weduwen mochten ook aansluiten, als ze hun huis zelf betaalden.

De begijnen legden zich toe op liefdadigheid in de stad en in hun hospitaal, en staken uiteraard ook veel tijd in bidden. Ze woonden apart of samen in huisjes, conventen genaamd. Op de plaats van de huidige kerk stond eerder al een gotische begijnhofkerk. Dat godshuis werd echter tot tweemaal toe geplunderd en deels verwoest tijdens de Calvinistische Republiek in Brussel (de korte periode van republikeinse stad, van 1577-1585, gebaseerd op calvinistische geloofsbeginselen). Pas een kleine eeuw later kwam de nieuwe (huidige) kerk tot stand.

En wat met de conventen? Na het bombardement op Brussel van de Franse koning Lodewijk XIV (1695) werden de begijnen uit Brussel niet verjaagd, ze deden te dienstbaar werk. Wel werd een derde van de bouwoppervlakte van hun terreinen met de grond gelijk gemaakt, maar het begijnhof werd gespaard. Ook de muren rond de site werden gesloopt. Dat is de reden waarom enkele begijnhofhuisjes - nu verhuurd door de Stad - vrij de wijk sieren en er dus geen ‘besloten hof’ meer is.

Later werd in de Begijnhofwijk het neoclassicistische Hospice Pachéco, nu Instituut Pacheco, gebouwd (1843-1887, architect Henri Partoes). Het OCMW van Brussel-Stad heeft in dat enorme pand van 134 meter bij 94 meter, met twee binnenkoeren, jarenlang onderdak geboden aan senioren en zorgbehoevenden in rust- en verzorgingstehuizen. Sinds maart 2017 zijn de senioren en bewoners ondergebracht in verschillende andere OCMW-instellingen. Fabrice Voogt, woordvoerder van het OCMW: “Een voorstudie ligt op tafel om het pand te verbouwen. Het ontwerp voorziet een service-residentie voor senioren, enkele ziekenhuiskamers voor personen die een ambulante ingreep moeten ondergaan, een openbaar restaurant, een polyvalente verhuurzaal, studentenflats en een zeventigtal middelgrote woningen voor gezinnen.

Begin 2018 zou de stedenbouwkundige goedkeuring worden aangevraagd, opdat in 2019 kan gestart worden met de werken. Bedoeling is dat in 2022 de eerste woningen opgeleverd worden.

VOLGENDE WEEK: Waarom zijn er zoveel ambassades in Sint-Pieters-Woluwe?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie via het formulier hiernaast. De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag in Big City.