JOUW VRAAG. Hoe komt het dat de Turkse gemeenschap in Sint-Joost zo groot is?

De Turkse aanwezigheid in Brussel is het meest zichtbaar op en rond de Haachtsesteenweg. We vinden er heel wat Turkse zaken, van kruideniers tot restaurants en reisagentschappen, aan beide zijden van de gemeentegrens tussen Sint-Joost en Schaarbeek.

VRAAG VAN INÈS UIT VORST

Dat zijn ook de gemeenten met het grootste aandeel Turken. “In absolute aantallen wonen er meer Turken in Schaarbeek, maar dat is een grotere gemeente,” zegt stadsgids Erik Nobels. “In het kleine Sint-Joost zijn ze proportioneel belangrijker.” In Sint-Joost heeft bijna vier procent van de inwoners de Turkse nationaliteit. In Schaarbeek is dat bijna drie procent, elders in Brussel minder dan een procent.

Er zijn verschillende verklaringen waarom net in deze buurt een Turkse enclave ontstond. De nabijheid van het Noordstation speelde een rol. In de jaren zestig kwamen de eerste Turkse nieuwkomers daar aan. Vlakbij gingen ze op zoek naar huisvesting en tewerkstelling. De Turken voegden zich bij andere migranten uit het oosten, zoals Grieken en Albanezen.

“Toen de afbraak van de Noordwijk begon voor het Manhattanplan werden ze verdreven naar hun huidige locatie, op de heuvel tussen de valleien van de Zenne en de Maalbeek,” zegt KUL-geograaf Chris Kesteloot. Vlak bij de Koninklijke as (de Koningsstraat) tussen het Kasteel van Laken en het Koninklijk Paleis konden ze vrij makkelijk betere huizen op de kop tikken. De 19e-eeuwse buurten waren immers niet langer in trek bij de meer gegoede Belgen die massaal de wijk namen naar het platteland.

Daarnaast konden de Turken terugvallen op enkele voorzieningen die andere migrantengemeenschappen er hadden opgericht. “De buurt trok eerder Italianen aan en daarna Albanezen,” vertelt Nobels. “Dat zijn meestal ook moslims en zij richtten hier een van de eerste Brusselse moskeeën op.” Daarna vonden ook Turkse nieuwkomers snel hun weg naar die zogenoemde witte moskee in de Josaphatstraat (net in Schaarbeek).

Vandaag woont nog altijd ongeveer de helft van de Turkse Brusselaars in Sint-Joost en Schaarbeek. Dat de Turken meer geconcentreerd wonen dan andere gemeenschappen wordt verklaard door hun relatief beperkt aantal, en hun sterk netwerk. “Een groot deel van de Turken kwam clandestien naar hier, inspelend op de grote vraag naar werkkrachten voor de bouw van wegen en kantoren,” vertelt Kesteloot. “Daardoor kreeg je kettingmigratie. Pioniers trekken verwanten en dorpsgenoten aan. Zo werden sociale netwerken als het ware mee geïmporteerd.” Dat komt ook tot uiting in de afkomst van de Turken in de wijk. De meesten komen allemaal uit dezelfde streek, het landelijke Emirdag. “Er zijn twee andere, veel kleinere kernen met Turkse bevolking in Koekelberg en Anderlecht, en die komen uit andere streken in Turkije.”

De Turken hebben overigens nooit een meerderheid gevormd, zelfs niet in ‘hun’ wijk, maar ze zijn erg zichtbaar door hun vele handelszaken en verenigingen. “Ze hebben een overwicht in de voorzieningen, vergelijkbaar met de Congolezen in Matonge,” aldus nog Kesteloot.

Ondanks de sterke banden trekken heel wat Turken die het gemaakt hebben vroeg of laat toch weg. Op zoek naar betere buurten of meer kansen. Jarenlang werden de vertrekkers gecompenseerd door nieuwkomers. Zo kwamen er Turken uit de vroegere mijnstreken in Limburg en Wallonië naar Brussel. Ook via huwelijken en gezinshereniging groeide de Turkse gemeenschap. Bij elke politieke crisis kwamen er ook vluchtelingen, vaak Koerden of andere minderheden. Zij kwamen terecht in een andere buurt van de gemeente: rond het Sint-Joostplein.

Ondertussen zijn de Turken niet meer de grootste minderheid in Sint-Joost. De gemeente telt meer inwoners met de Marokkaanse nationaliteit, en de laatste jaren groeiden de Roemenen en vooral de Bulgaren uit tot de belangrijkste groepen. Niet toevallig want een deel van de Bulgaren is van Turkse afkomst. “Elke groep inwijkelingen maakt de weg vrij voor de volgende,” zegt Nobels. “Na de Italianen kwamen de Albanezen. Na de Turken de Bulgaarse Turken en nu de andere Bulgaren. Over twintig of dertig jaar zal de wijk haar Turkse stempel verliezen.”


VOLGENDE WEEK: Waarom was er geen vroeger metrobeleid in Brussel, terwijl Parijs en Londen al voor 1900 tunnels hebben aangelegd?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie via het formulier hiernaast. De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag in Big City.