Politieke reacties na CurieuzenAir: ‘Werk aan de winkel in de armste wijken’

“Op de goeie weg, maar we zijn er nog niet.” Dat is, samengevat, de conclusie van de experten na het CurieuzenAir-onderzoek over de luchtkwaliteit in het Brussels gewest. Maar hoe reageert politiek Brussel? “We moeten inzetten op alternatieven voor de auto,” zegt PVDA. “Vergeet het isoleren van gebouwen niet,” voegt N-VA toe.

De kaart van het CurieuzenAir-onderzoek, die de concentratie stikstofdioxide, een schadelijk gas, in Brussel weergeeft, komt goed overeen met de historische inrichting van de stad. Wijken met een grote verkeersdrukte doen het slecht, terwijl het in de ruime en groene buitenwijken goed ademen is.

Ook minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) moest de resultaten even laten bezinken. Ze woont in Ganshoren, niet ver van het Elisabethpark. En dat blijkt niet meteen een topbuurt op vlak van luchtkwaliteit. “Nee, fijn is het niet dat ik in een wijk blijk te wonen met veel paarse en rode stippen,” zegt ze.

Haar voornaamste conclusie uit dit burgeronderzoek? De link tussen slechte lucht en armoede. Het is in de armere buurten dat de uitstoot van stikstofdioxide hoge toppen scheert. "Dat kan alleen maar betekenen dat we onze strijd tegen slechte lucht juist daar moeten versterken," zegt Van den Brandt. "Zeker als je weet dat het autobezit in die wijken het laagste is van heel Brussel."

Concreet wil minister Van den Brandt werken met drie recepten: de modal shift versnellen, door in te zetten op de alternatieven voor de auto, zoals het openbaar vervoer van de MIVB of de fiets, de lage-emissiezone verder uit te rollen, en met het Good Move-plan de vijftig Brusselse wijken autoluw te maken. “Minder verkeer in de Brusselse wijken betekent niet alleen meer openbare ruimte, het betekent ook letterlijk meer ademruimte,” zegt Van den Brandt.

Tot slot heeft de minister ook nog een politieke boodschap. “Ja, met name aan de partijen die opkomen voor de meest kwetsbaren in ons gewest. Zij zijn het hardst getroffen door de luchtvervuiling. We weten nu welk beleid er gevoerd moet worden om juist de armere gezinnen meer levenskwaliteit te geven. Laten we er dan ook volop voor gaan.”

Tegen LEZ, voor vergroening

Wat vinden die partijen in de oppositie er zelf van? De PVDA-PTB ziet haar stellingen bevestigd door het onderzoek: de mensen in de volkse wijken van Anderlecht, Molenbeek en Schaarbeek zijn het eerste slachtoffer van de slechte luchtkwaliteit. “En daar komt nog eens de paradox bij dat waar de mensen vaker een wagen bezitten, zoals in de Woluwes, de luchtkwaliteit het beste is,” zegt parlementslid Youssef Handichi.

“Er is maar één echte oplossing mogelijk: meer mensen moeten het openbaar vervoer gebruiken. Dat kunnen we alleen bereiken door het aanbod te vergroten. Wat niet helpt is mensen straffen, door een lage-emissiezone of rekeningrijden in te voeren (de partij betoogde nog tegen die maatregelen, red.). Daarnaast moeten we ervoor zorgen dat de groene ruimtes er niet alleen zijn voor rijke mensen. Dus moeten we de volkse wijken vergroenen,” aldus nog Handichi.

'Minder aankondigen, meer realiseren'

N-VA-parlementslid Cieltje Van Achter vindt het CurieuzenAir-project geslaagd, “omdat je op straatniveau kan zien wat de luchtkwaliteit is.” Ze plaatst wel kanttekeningen bij het moment van de meting.” Die is tijdens de pandemie gehouden, wanneer er minder verkeer was. In die zin is die kaart vooral de realiteit van het moment.”

“Maar voor de rest was de kaart dan ook weer niet zo verrassend,” gaat Van Achter verder. “Dat de lucht slecht is waar er veel verkeer is viel wel te verwachten.”

En wat nu? Van Achter: “Er is dringend nood aan een Brusselse isolatiestrategie (de Brusselse gebouwen zijn vooral verantwoordelijk voor de uitstoot van fijnstof en CO2, minder voor de uitstoot van NO2, red.). Nadat die eerder door de EU gebuisd is, komt minister Alain Maron (Ecolo) nu met Renolution, maar dat plan is helemaal niet doortastend genoeg.”

“En wat mobiliteit betreft zie ik vooral veel aankondigingen en weinig realisaties. De dieselban in 2030, het uitrollen van elektrische laadpalen, de overstapparkings, de fietspaden. Het gaat allemaal erg traag. Dat komt deels door de versnippering van bevoegdheden (tussen gewest en gemeenten, red.). Maar ook dààr wordt structureel niets aan gedaan.”