Rechter beveelt Gewest luchtkwaliteit te meten op de drukste punten

De rechter heeft na ruim vier jaar een vonnis geveld in de zaak van vijf Brusselaars en milieu-ngo Client Earth tegen het Gewest over de meetstations voor de luchtkwaliteit. De rechtbank geeft hun gelijk dat de huidige meetstations de situatie onderschatten, omdat ze niet aan de drukste verkeersaders liggen. Het Gewest moet binnen de zes maanden een meetstation op zo'n plek installeren, zoniet volgt een dwangsom van 300 euro per dag.

De rechtszaak, die in 2016 werd aangespannen, kwam al een eerste keer voor de Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg, maar die wilde toen weten van het Europees Hof voor Justitie of zij de overheid kon verplichten om de luchtkwaliteit op de meest vervuilde plaatsen te meten. Het Europees Hof bevestigde dat in 2019, waarna de zaak terug naar de Brusselse rechter ging.

De rechtbank geeft de vijf Brusselaars en ngo Client Earth nu gelijk wat de meetstations voor de luchtkwaliteit betreft.

Concreet moeten Leefmilieu Brussel en het Gewest binnen de zes maanden een of meerdere meetstations aanleggen en in werking stellen op een van volgende drukke plaatsen: de Kleine Ring, de Wetstraat en/of de E40 tussen de Reyerslaan en de grens met het Vlaams Gewest. Het 'bemonsteringspunt' moet de concentratie van drie vervuilende stoffen opmeten: stikstof, PM10 (fijn stof) en PM2,5 (nog fijner fijn stof). Op dit moment meten sommige Brusselse meetstations maar een of twee stoffen van dit trio. Gebeurt dat niet, dan moet het Gewest een dwangsom van 300 euro per dag vertraging betalen.

Beroep mogelijk

Het Brussels Gewest had nog ingeroepen dat de rechtszaak eigenlijk tot de Belgische Staat moest gericht zijn, maar dat werd door de rechtbank verworpen. De rechter beveelt het Gewest en Leefmilieu Brussel de gerechtskosten voor de tegenpartijen, inclusief de Belgische Staat.

Het Gewest kan in beroep gaan tegen het vonnis. Maar zelfs als dat gebeurt, moet ze in de tussentijd het meetpunt installeren, oordeelde de rechter, al hadden Leefmilieu Brussel en het Gewest gevraagd om dat niet te hoeven doen, "omdat de rechtbank in deze zaak de grenzen opzoekt van haar rechtsmacht, en een zekere terughoudendheid gepast zou zijn in deze gevoelige en maatschappelijk relevante materie."

Na 4,5 jaar wachten is het voor Lies Craeynest, een van de vijf Brusselaars die mee de rechtszaak opstartten, "een dag om een beetje blij van te worden, ondanks de grijze lucht en het feit dat we allemaal thuis binnenzitten."

Hoewel de rechtbank geen gevolg heeft gegeven aan hun kritiek op het luchtkwaliteitsplan van het Gewest, kiest Craeynest ervoor om "het glas als halfvol te zien. De rechter zegt duidelijk dat de luchtkwaliteit in Brussel nu niet wordt gemeten conform de Europese richtlijnen, en geeft ook drie concrete plekken aan waar zo'n meetstation gepast is. Door zo'n meetpunt(en) gaan we exact weten hoe het gesteld is met de Brusselse luchtkwaliteit op de meest vervuilde plaatsen, en daar zijn we heel blij mee. "

"Het luchtkwaliteitsplan is een beetje een kip-of ei-verhaal. De rechter ziet geen aanleiding om dat plan te herbekijken omdat er in 2019 geen overschrijdingen van grenswaarden waren, maar de waarden zijn nu natuurlijk niet correct."

Zone 30

De druk op de Brusselse regering over de mobiliteitsbeslissingen die ze neemt, is momenteel groot, zegt Craeynest. "Denk maar aan de kritiek op de algemene zone 30, of de slimme kilometerheffing die in de pijplijn zit. Ik hoop dat deze uitspraak een einde maakt aan dat soort debatten en constant schipperen. Om de luchtvervuiling te doen dalen, moet ze verderdoen en niet achterom kijken."

"We bestuderen momenteel het vonnis", zegt de woordvoerder van bevoegd minister van Leefmilieu Alain Maron (Ecolo). "We vinden het een belangrijk vonnis dat de problematiek van de luchtvervuiling in het gewest bevestigt. Wij willen daartegen strijden, en daarom was het sowieso al voorzien om meetstations te installeren op drukkere verkeersaders, iets wat minister Maron eerder al heeft aangekondigd."

"We gaan nu met Leefmilieu Brussel bekijken hoe we dat proces, dat al in gang was gezet, kunnen versnellen om aan de uitspraak te voldoen. We moeten de technische vereisten van de rechter qua locatie nog grondiger bekijken, maar momenteel verwachten we niet in beroep te gaan."