BIG CITY. Waarom is er geen dierentuin meer in Brussel?

Zowat elke Europese hoofdstad heeft een eigen dierentuin. In de negentiende eeuw was het een trend om exotische dieren over te brengen en tentoon te stellen in een park, dat werd ingericht zodat vooral de burgerij via een promenade de diersoorten kon ontdekken. Ook voor de Brusselse bourgeoisie van toen kon deze attractie niet ontbreken.

Er lagen al eerder plannen op tafel, maar het was de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde, Tuinbouw en Verfraaiing, een groep welgestelde mannen die met dit initiatief wou bijdragen aan de verfraaiing van de stad. En zo opende in 1851 Le Jardin Zoologique de Bruxelles in het Leopoldpark, op de grens met Etterbeek.

De dierentuin was 9 hectare groot en nam het hele park in. Tijdens de hoogdagen huisde de zoo meer dan 500 dieren, onder meer een olifant, kamelen, drie soorten beren en struisvogels. “De dieren tot in Brussel brengen was geen evidentie. Zo werd olifant Betsy verscheept naar de Antwerpse Haven en te voet naar Brussel gewandeld,” vertelde Wim Lambrechts, historicus aan de KU Leuven, eerder aan BRUZZ.

“In het park werden de dieren verspreid tussen de heuvels, vijvers en kronkelende paadjes. De hekken werden gecamoufleerd omdat men een landschap wou nabootsen waarin het leek alsof de dieren vrij in het wild stonden. Het park diende een plek te zijn om de stadsdrukte te ontvluchten en te flaneren in het groen.” Ook waren er een boerderij, een schaatsbaan en een muziekkiosk, waar 's avonds concerten werden gegeven die alleen toegankelijk waren voor de rijkere Brusselaars. Een van de grootste pronkstukken van het park was toch wel de serrekas, waar gigantische waterlelies werden gekweekt.

Onaangepast voedsel

Hoe sprookjesachtig het allemaal klinken mag, het verhaal van de Brusselse zoo was snel uit. Een eerste sluiting drong zich op in 1876. Want hoewel het er aangenaam vertoeven was voor de bezoekers, was het dat minder voor de dieren. “Ze werden slecht verzorgd, waardoor er twee jaar na de opening al 140 van de meer dan 500 dieren gestorven waren,” vertelt Lambrechts. Tot de definitieve sluiting in 1878 bleef de dierensterfte een constante. “Ze kregen onaangepast voedsel en er was te weinig beschutting tegen de kou en de regen. Men probeerde in die tijd de dieren te acclimatiseren aan het Europese klimaat, en dat had kwalijke gevolgen.”

Om ze toch te kunnen blijven bewonderen, kocht de dierentuin het klooster naast het park, waar de dieren werden opgezet. Zo staat olifant Betsy trouwens nog altijd in het Museum voor Natuurwetenschappen. Het is een van de weinige overblijfselen van de dierentuin. Na de sluiting werd het Leopoldpark een openbaar park, ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de Belgische onafhankelijkheid.

Vandaag resten enkel nog de opschriften aan de ingang aan de Belliardstraat, waar te lezen staat: Jardin Zoologique. In het park zijn hier en daar nog resten te zien van het irrigatiesysteem dat het drinkwater tot de verschillende staanplaatsen van de dieren deed stromen. De serre van de reuzenlelies kan je gelukkig wel nog bewonderen in de plantentuin van Meise. Maar voor een uitstapje naar de dierentuin wordt het een ticketje richting Antwerpen.

• VOLGENDE WEEK: Hoe werd er bepaald dat het Gewest negentien gemeenten heeft?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City