BIG CITY. Waarom is Sint-Michiel de patroonheilige van Brussel?

Vanop de hoogste toren van het stadhuis kijkt patroonheilige Sint-Michiel over de stad. Of hij net als driehonderd jaar geleden over de stad waakt laten we in het midden, maar hij is wel een symbool gebleven.

Het is augustus 1695, Brussel staat in vuur en vlam. De stad wordt gebombardeerd door het leger van Lodewijk XIV, die in oorlog is met de Zuidelijke Nederlanden. De bevolking vlucht de Koudenberg op en ziet hoe de stad in vlammen opgaat. Ook de Grote Markt wordt bijna volledig vernield, maar het stadhuis blijft grotendeels intact. “Daar kan maar één verklaring voor zijn,” concludeert de bevolking nadien. “De aartsengel Michaël heeft zijn werk gedaan.”

Meer dan driehonderd jaar later prijkt patroonheilige Sint-Michiel nog steeds op de hoogste toren van het stadhuis. Of hij van daaruit waakt over de stad laten we in het midden, maar het symbool van Brussel is hij gebleven. Meer nog, hij was het al voor het ontstaan van de stad. In de achtste eeuw wordt er een bedehuis gebouwd aan de rand van de Zenne met aartsengel Michaël of Sint-Michiel als patroonheilige. In de Bijbel wordt hij voorgesteld als de rechterhand van God, maar hij is vooral degene die de duivel overwon en verjoeg uit de hemel. Zo wordt hij het vaakst afgebeeld, met in zijn hand het zwaard dat hij richt op de duivel, die op het moment van de strijd getransformeerd is in een draak. Op de plek van het bedehuis wordt in de tiende eeuw een parochiekerk gebouwd. Iets verderop aan de oevers van de Zenne ontstaat rond die tijd ook het gehucht Broekzele, dat later de stad Brussel zal worden. Geen stad zonder heilige en zo wordt Sint-Michiel de beschermengel van Brussel.

Extra patroonheilige

Er is wel één probleem, een aartsengel is een denkbeeldige figuur, waardoor er geen tastbaar aandenken van bestaat. Zo krijgt de kerk er een extra patroonheilige bij en wordt Michiel bijgestaan door Sint-Goedele, een vrouw die zou hebben weerstaan aan de verleidingen van de duivel. Van haar bestaan er wel relieken en zo krijgt de kathedraal op termijn een dubbele naam. Maar Sint-Michiel blijft toch wel het meest prominente symbool van Brussel. Al eeuwen siert hij verschillende plekken in de stad. In de negentiende eeuw geeft de stad zelfs geld aan wie de figuur van Sint-Michiel wil afbeelden. Ook Brusselse bedrijven verwerken hem in hun logo of naam, onder meer een brandverzekeringsmaatschappij die gevestigd was op de Oude Graanmarkt. Verder droeg een brouwerij zijn naam en was er de sigarettenfabriek Saint-Michel, die de figuur in het groot op de gevel van haar pakhuis in de Picardstaat liet prijken.

De lijst van plekken waar je hem vandaag nog terugvindt in de stad is lang. Wie erop begint te letten, spot hem op heel veel plaatsen. Een korte bloemlezing: natuurlijk in en rond de kathedraal die zijn naam draagt, bovenaan de fontein op de Baksteenkaai, hij is verwerkt in verschillende gevels zoals die van de Beurs, De Munt maar ook het Centraal Station, zelfs op de vuilnisbakken, lantaarns en paaltjes van de Stad Brussel. Niet verwonderlijk als je weet dat hij vandaag nog altijd in het logo van de stad prijkt. Zo zal hij ook blijven wapperen op de groen-rood-gele vlag die symbool staat voor onze stad. En het zou niemand verbazen mocht hij met inkt ook geprint staan op de torso van hedendaags Brussel symbool Zwangere Guy.

• VOLGENDE WEEK: Waarom is het deel van het kanaal tot aan de Vismarkt drooggelegd?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City