Brusselse politie 'ongelooflijk ongerust': Vijf vragen over stijgend crackgebruik

De Brusselse politie herhaalt dat crackgebruik in Brussel explodeert, onder meer bij daklozen. “In enkele jaren tijd heeft crack het consumptiepatroon van veel verslaafden grondig veranderd,” zegt de hoofdcommissaris van politiezone Brussel-Zuid dit weekend in De Standaard. BRUZZ bracht afgelopen herfst het fenomeen al onder de aandacht. Een overzicht in vijf vragen over het verslavende goedje.

1. Wat is crack?

Crack is een bewerkte vorm van cocaïne, die door gebruikers gerookt wordt in plaats van gesnoven. Crack wordt gemaakt door cocaïne te koken of te ‘zuiveren’ met een sterke base, zoals ammoniak of zuiveringszout. Als je dat samen verhit, klontert de cocaïne samen tot witte steentjes. Eén steentje bevat uiteindelijk minder gram cocaïne dan een lijntje in pure vorm, maar het effect is zeer intens. Een dosis crack kost in Brussel minder dan de helft van een gemiddelde gram cocaïne. De lagere prijs maakt het populair bij een arm, vaak dakloos publiek.

Herbekijk hier de tv-reportage 'Dealen met drugs' over crack in Brussel:

2. Waar is crack te vinden?

Crack werd vroeger vooral door gebruikers zelf bereid, maar is nu steeds meer te vinden in kant-en-klare vorm. Het wordt vaak in de openbare ruimte verkocht en gebruikt. Onder meer in de Brusselse metrostations wordt de drug almaar zichtbaarder. Een crackgebruiker getuigde in september bij BRUZZ dat je in de buurt van metrostation Clemenceau geregeld gebruikers ziet roken. Rondslingerend zilverpapier, blikjes, maar ook crackpijpjes zijn een indicatie van het gebruik op straat.

In de Anderlechtse wijk Kuregem neemt het probleem fors toe. “Op een jaar tijd, ook onder invloed van de coronacrisis, zijn die problemen sterk toegenomen,” zei de politie daarover aan onze tv-ploeg. De politiezone Brussel-Hoofdstad-Elsene liet onze redactie dan weer weten dat de crackverkoop ook stijgt in de Marollen. In de buurt van het Vossenplein zouden twee vaste verkooppunten in shiften worden bemand. Het probleem leeft ook in de Noordwijk, kloegen buurtbewoners van het Maximiliaanpark eerder aan.

In het algemeen groeit ook het crackgebruik in de metrostations van MIVB. Exacte cijfers zijn er niet, maar het aantal klachten over (zichtbaar) druggebruik is daar met 70 procent gestegen op een jaar tijd. Herbekijk hieronder de tv-reportage over druggebruik in de metrostations van eind november:

3. Hoeveel crackgebruikers telt Brussel?

In absolute aantallen is dat moeilijk te zeggen, maar zeker is dat het gebruik explosief stijgt. Dit weekend herhaalt hoofdcommissaris Koen De Brandt van de politiezone Brussel-Zuid in De Standaard dat crack op enkele jaren tijd “het consumptiepatroon van veel verslaafden grondig heeft veranderd”. Momenteel zou driekwart van de druggebruikers (onder meer) crack gebruiken. Zeven jaar geleden was dat nog een derde minder: toen gebruikte 56 procent van alle gebruikers ook crack. Dat bleek uit cijfers van begin december van vzw Transit.

Die vzw deelt al jaren propere crackpijpjes uit om bepaalde ziektes bij gebruikers tegen te gaan. De voorbije zeven jaar ging dat maar liefst maal 24: van 600 pijpjes in 2015 naar meer dan 14.000 vorig jaar. Bij MIVB kwamen er tussen januari en oktober vorig jaar dan weer 1.200 meldingen over druggebruik in de metrostations.

4. Welke impact heeft crack op je lichaam?

“Gezuiverde cocaïne roken, wat men crack noemt, is onbeschrijfelijk. Tien seconden lang ben je precies niet meer op aarde,” getuigde gebruiker Michael Uytendael vorig jaar bij BRUZZ. “Daarna komt onmiddellijk een terugslag. Je voelt je slecht in je vel en wordt paranoïde. Het is daarom dat crackgebruikers constant naar hun dealer bellen. Zodra ze hebben gebruikt, willen ze steeds meer. Ze zouden er alles voor geven.”

De effecten van crack op het lichaam en de hersenen zijn gelijkaardig aan die van normale cocaïne, maar duren veel korter en zijn dus meer intens. De roes duurt maar enkele seconden tot minuten. Het risico op verslaving is daardoor groter. Net als cocaïne geeft crack een gevoel van opwinding, zelfvertrouwen en helderheid. Daarna kan neerslachtigheid volgen en zelfs paranoia. Herhaald of overmatig cocaïnegebruik kan leiden tot hartritmestoornissen, angsten en waanbeelden, meldt de Druglijn. Gedurende de roes bestaat het risico op roekeloosheid en agressie.

"Ik heb heroïneverslaafden gekend bij wie je daarvan uiterlijk amper iets zag. Maar crack maakt van mensen zombies," zegt politiecommissaris De Brandt.

5. Zorgt crackgebruik voor meer onveiligheid in Brussel?

In elk geval neemt het onveiligheidsgevoel in bepaalde wijken nu al toe. Onder meer rond het Maximiliaanpark en het IJzerplein trokken buurtbewoners vorig jaar aan de alarmbel. Ook de pendelaars van vervoersmaatschappij MIVB maken vaker melding van overlast. Druggebruik en -handel kan in het algemeen met (zwaar) geweld gepaard gaan, zoals al bleek in de Marollen, maar ook bij eerdere schietpartijen in Molenbeek. Dat geweld direct linken aan het huidige crackgebruik is moeilijk. Hulpverleners vragen liever een gecoördineerde aanpak tussen politie, gerecht en het welzijnswerk. "Het antwoord moet menselijk zijn," liet ook Brussels staatssecretaris Barbara Trachte (Ecolo), die tijdelijk invalt als minister van mobiliteit, eind november optekenen in het parlement.

De vorig jaar geopende gebruikersruimte Gate in de Anneessenswijk moet alvast zorgen voor minder crackgebruik op straat. In die ruimte kunnen drugsverslaafden in een gecontroleerde omgeving gebruiken. Ze worden er dan verder begeleid naar reguliere zorg. “Zo’n gebruikersruimte of een zorgcentrum is goed voor de gezondheid van gebruikers, maar ook voor de pacificatie van de openbare ruimte”, zei Bruno Valkeneers van vzw Transit daar eerder over. Het centrum ontvangt elke dag tot zestig tot tachtig gebruikers.

Herbekijk hieronder de tv-reportage 'Dealen met drugs' over het nieuwe gebruikerscentrum Gate: